Żalno

Stan obecny

Własność prywatna.
Agro Turystyka - Renata Chrustowska

Historia

Dwór z 1570 r.
Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1326 r. i dotyczy nadania dóbr przez wielkiego mistrza Ludolfa Koeniga prawowitym spadkobiercom. W 1341 r. wspomina się o Żalnie, jako o własności rycerskiej na prawie chełmińskim. Wśród właścicieli żalińskich dóbr wymieniani są Żalińscy (od 1466 r.) pochodzący z Wielkopolski. W 1570 r. staraniem Macieja Żalińskiego (starosty tucholskiego, podkomorzego pomorskiego i kasztelana gdańskiego) rozpoczęto tu budowę piętrowego dworu w stylu późnorenesansowym. Miał on kształt czworobocznej wieży mieszkalnej. Po śmierci Macieja budowę tę kontynuował jego syn Samuel (starosta tucholski, wojewoda malborski i pomorski). Prace ukończono w 1580 r. Samuel był w historii Żalna najznamienitszym mieszkańcem Żalna, a jego następcy nie byli dobrymi gospodarzami i majątek podupadł gospodarczo. Lata świetności minęły bezpowrotnie. Na skutek represji rządu pruskiego Żalińscy w odwet za pomoc powstańcom styczniowym w 1863 r. tracą swój majątek. Dwór został znacznie rozbudowany przez kolejnych właścicieli - Niemców Willicha i Koeningsmarka, pojawiły się piwnice i parter sklepiony kolebkowo. W 1900 r. Prusacy dokonują parcelacji majątku Żalińskich. W wyniku postanowień traktatu wersalskiego osadnicy niemieccy zostają zmuszeni do opuszczenia Żalna, a rodzina Żalińskich odzyskuje swój majątek ("resztówkę"). W 1939 r. do opuszczenia domu zostaje zmuszona właścicielka posiadłości Janina Żalińska. 14 lutego 1945 r. wojska radzieckie wyzwalają Żalno, a dawni właściciele wracają do swych gospodarstw. Do Żalna wraca też Janina Żalińska po czym zostaje fałszywie oskarżona i uwięziona. W jej majątku powstaje spółdzielnia rolnicza, do której muszą zapisać się prawie wszyscy gospodarze. Dopiero w 1956 r. Janina Żalińska zostaje uniewinniona, przestaje też istnieć spółdzielnia. W 1957 r. Janina Żalińska umiera, a jej majątek wraz z dworem odkupiła rodzina Chrustowskich. Żalińscy opuścili miejsce, które zamieszkiwali przez ostatnie pięć wieków. W 1975 r. dwór w Żalnie został adaptowany na zajazd. Obecnie w dworku mieści się gospodarstwo agroturystyczne.

Opis

Dwór wybudowany na planie litery "L", parterowy z dwuspadowym, mansardowym dachem do którego przylega piętrowa przybudówka.

Park

Relikty parku z XVI w. Na południe od dworu, nad brzegiem jeziora Żalińskiego zachowały się pozostałości przydworskiego parku ze śladami podziałów geometrycznych, z dawnym kopcem widokowym, urokliwymi altanami drzewnymi oraz okazami pomnikowymi, do których zalicza się jesion wyniosły (siedmiowierzchołkowy), kasztanowiec biały o obwodzie 430cm, sześciowierzchołkowa lipa drobnolistna, dwa dęby szypułkowe oraz cztery wiązy szypułkowe o imponujących obwodach. Dużo specyficznego uroku posiada również aleja lipowa i grabowa oraz młodsza, ale oryginalna aleja bukowa.