Złotowo

Stan obecny

Mieszkania, prawdopodobnie własność J.S.T.
2. Starszy dwór w zach. części wsi - świetlica.

Historia

Dwór z ok. poł. XIX w.
Złotowo to rozległa wieś leżąca nad Notecią, ok. 7 km na wschód od Barcina. Wieś w XVI w. należała m.in. do Mikołaja i Jana z Łabiszyna. Zapiska z 1513 r. wspomina o w.w hrabiach, których kwitował Jan Smirzyński (Smerzyński – zapewne właściciel Smerzyna). Już w 1580 r. wieś była podzielona. Sebastian Rudnicki miał 2 łany osiadłe, Jan 2 łany i 2 zagrodników, a Marcin 3 łany osiadłe i 2 zagrodników. W rękach Rudnickich pozostawała przez kolejne 100 lat. Pod koniec XVII w. właścicielką wsi była Marianna Rudnicka, wdowa po Andrzeju Łążyńskim, chorążym chełmińskim. Właścicielami tych dóbr w XVIII w. byli kolejno: Sumińscy, Goreccy i Krzyccy. Z racji rozległych interesów, karier wojskowych i zarządzania dużymi obszarami, nie zajmowali się oni prowadzeniem poszczególnych majątków. Zadanie to należało do dzierżawców, tenutariuszy i posesorów. I tak, w Złotowie wzmiankowani byli m.in. Paweł Wielkoszewski z żoną Małgorzatą Zapalską, którym w 1730 r. urodził się syn Maciej Kazimierz Józef, następnie Wojciech Kaczkowski i Marcelina Wałdowska, którym w 1734 r. urodził się syn Marcin Andrzej. Następnie posesorami byli Władysław Zdzarski i Katarzyna de Pijanowska; Krzesińscy i Wolscy. W 1762 r. zarządcą dóbr był Stefan Wolski, który zawarł związek małżeński z Eleonorą z Sułkowskich Szczepanowską z pobliskiej Dąbrówki. W 2. poł. XVIII w. wieś była w posiadaniu Ignacego hr. Działyńskiego, wojewody kaliskiego, który w 1782 r. mianował plenipotentem dóbr młodszego brata - Xawerego.
Złotowo pod zaborem pruskim dzieliło się na wieś gospodarczą i folwark, czyli wieś dworską. Ta pierwsza liczyła 162 ha i 7 „dymów”, w których mieszkało 66 osób, w tym 42 katolików i 24 ewangelików. Na terenie wsi dworskiej znajdowało się 10 „dymów”, zamieszkałych przez 197 osób, w tym 171 katolików i 26 ewangelików. W poł. XIX w., dla kolejnych właścicieli wzniesiony tu został skromny dwór. W 1885 r. majątek liczył 607 ha gruntów. Cała wieś podlegała parafii w Barcinie. Dzieci uczęszczały do szkoły katolickiej w Mamliczu i ewangelickiej w Dźwierzchnie. Na początku XX w. właścicielem liczącego 576 mórg majątku był Dominiczak, od którego w 1909 r. kupił go Ignacy Szczukowski z Tuczna. Ten w 1911 r. dokonał przebudowy dworku. Właścicielem opisywanego założenia, w Złotowie Nowym w 1926 r. był Stanisław Czeszewski. Obszar majątku liczył wówczas 144 ha, w tym 120 ha ziemi uprawnej, a czysty dochód gruntowy wynosił 714 talarów. Dwór w Złotowie Starym - wsi gospodarczej - już w 1863 r. przebudowano na szkołę ewangelicką. Po wojnie w budynku tym otwarto Dom Ludowy. Obecnie mieści się tu świetlica.
W 1930 r. Złotowo Nowe liczyło 274 mieszkańców, była tu też kuźnia należąca do Szubertowskiego. W latach 1939-1945 wieś znajdowała się pod zarządem niemieckim i nosiła nazwę (przywróconą z lat 1916-1920) Schlottau. Folwark Złotowo Stare, z niemiecka zwane Zlotowo Gut, w czasie wojny zniemczono na Eichfelde. Po wojnie majątek został rozparcelowany, a na obszarach dwóch dawnych wsi utworzono jedną o wspólnej nazwie Złotowo.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, z mezaninem - poddaszem, nakryty łagodnym dwuspadowym dachem, krytym papą. Pięcioosiowy z nieznacznym jednoosiowym ryzalitem zwieńczonym trójkątną wystawką i poprzedzonym schodami ujętymi murkami. Od północy dobudowana późniejsza przybudówka.
Budynek dawnego dworu w Złotowie Starym - obecnej świetlicy (w zach. części wsi), na skutek licznych przebudów zatracił swe cechy stylowe. Wybudowany na planie litery „L”, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem i fasadą skierowany na zachód.

Park

Po dawnym założeniu parkowym pozostały tu nieczytelne relikty w postaci pojedynczych drzew, w wieku ok. 100 lat. Niestety na temat parku brak informacji źródłowych. Istnienie założenia mogą sugerować widoczne na zdjęciu satelitarnym granice zadrzewień. Wnętrze parku w latach powojennych mogło zostać wykarczowane. Obecnie znajdują się tam nieużytki, krzaki, zielsko, etc.
W starszej części wsi nie zachowały się relikty parku dworskiego.

Inne

Złotowo Nowe:
Budynek gospodarczy z pocz. XX w., drewniano-murowany.
Resztki murowanego ogrodzenia z pocz. XX w.
Złotowo Stare:
Zabudowania z k. XIX / pocz. XX w.
Kurhan z młodszej epoki kamienia gładzonego sprzed 4500 lat, odkryty przez Alojzego Rybczyńskiego w 1959 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011