Zieleń

Stan obecny

Zrujnowany dwór został rozebrany w latach 90-tych XX wieku .

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Pierwsze wzmianki pisane o wsi pojawiły się na pocz. XV w., gdy posiadała ona już pierwszy kościół zbudowany z cegieł i kamieni. Liczyła wówczas 50 włók powierzchni. Jej lokacji dokonał w 1338 r. komtur z Kowalewa ? Jan de Vellem. Wcześniejsze nazwy wsi to: Sellen, Seelin, Seelen i Grunenburg. W rzeczywistości może być ona dużo starsza, gdyż już w XIX w. znaleziono tu toporek z diorytu, który trafił do gdańskiego muzeum oraz ruiny starego zamku, zwane ?zamczyskiem?. Krzyżackie księgi szkodowe podają, że w 1414 r. wieś poniosła straty (wojenne ? dop. aut.) w wysokości 1600 grzywien, kościół 15 grzywien, a 8 włók było pustych. Po 2. pokoju toruńskim Zieleń stał się królewszyzną, należącą do starostwa golubskiego. W 1789 r. wieś miała 24 ?dymy?. Obecny dwór wzniesiony został ok. 1850 r., a na przełomie XIX i XX w. prawdopodobnie przebudowany. W XIX w. była to wieś z folwarkiem, od 1874 r. zwanym Grüenfelde, liczącym 200 ha, w tym 164 ha ziem uprawnych i 6 ha łąk. Cała wieś miała 587 ha, w tym 416 ha ziem uprawnych i 45 ha łąk; 34 domy i 54 ?dymy? w których zamieszkiwało łącznie 280 osób (225 katolików i 55 ewangelików). W 1886 r. w Zieleniu miał miejsce wielki pożar, jednakże wieś została wkrótce odbudowana. Na ożywienie gospodarcze wpłynęła też budowa linii kolei żelaznej z Jabłonowa do Torunia; w 1893 r. urządzono tu przystanek dla pociągów towarowych. W tym czasie majątek ziemski należał do Behrensa z Hanoweru, który odkupił dobra też od Niemca, nazwiskiem Rinow, za 114 tys. marek. Wieś była siedzibą okręgu wójtowskiego, do którego należały: Zazieleń, Ryńsk i Pływaczewo. Na pocz. XX w. dobra zapewne rozparcelowano, w wyniku czego powstał szereg mniejszych gospodarstw. W 1930 r. Zieleń miał 376 mieszkańców, a właścicielami ziemskimi byli: Franciszek Chodziński (75 ha), Marceli Giewartowski, Władysław Górski, Leon Kerner (102 ha), Wacław Łęgowski (64 ha) i Franciszek Jaworski (85 ha).
Źródła:
Plan Odnowy Miejscowości Zieleń;
Wikipedia;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego... W-wa, 1880-1902;
Księga Adresowa Polski, B-szcz 1930.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Na chwilę obecną nie posiadamy opisu, ani fotografii dworu.

Park

Pozostałości niewielkiego parku ze starodrzewem i stawem, o pow. około 0,5 ha. Wieś położona jest na malowniczych terenach Wysoczyzny Chełmińskiej.

Inne

Pozostałości gorzelni
Słupy dawnej bramy wjazdowej na teren folwarku
Budynek folwarczny
Kościół gotycki z 1. poł. XIV w. z bogatym wyposażeniem historycznym, m.in. ołtarzem barokowym z XVII w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011