Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Zamek Bierzgłowski

Schloss Birglau

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:toruński
Gmina:Łubianka
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:zamek krzyżacki, nr rej.: A/575 z 4.04.1930 i z 16.10.1957

Historia

Wg przekazów w miejscu zamku krzyżackiego wcześniej wznosił się gród pruskiego rycerza Pipina. Pierwsza, drewniana warownia powstała najprawdopodobniej po 1242 roku i zlokalizowana była na skarpie pradoliny Wisły ? w miejscu z natury obronnym. W roku 1263 założenie zostało częściowo zniszczona w trakcie najazdu litewskiego. Oparła się mu jednak niezidentyfikowana dzisiaj wieża. W 1277 roku miało miejsce kolejne oblężenie, tym razem wojsk pruskich pod wodzą Skomanda. Wg części badaczy budowa murowanego zamku krzyżackiego odbyła się w latach 1260-1270, kiedy to wzmiankowany jest pierwszy komtur Arnold von Kropf. Z tego okresu pochodzą najprawdopodobniej dolne ? kamienne partie murów obwodowych. Kolejna rozbudowa zamku miała miejsce w 1305 roku. W roku 1411 w wyniku walk polsko-krzyżackich spłonęło przedzamcze. W 1415 roku zamek zmienił funkcję z siedziby konwentu na siedzibę prokuratora podporządkowanego komturii toruńskiej. W 1454 roku z rozkazu Kazimierza Jagiellończyka część zamku została zniszczona, lecz w pozostałej ocalałej części w dalszym ciągu urzędowali radcy toruńscy. W roku 1520 zamek wraz z majątkiem przeszedł w posiadanie rady miejskiej Torunia i stan ten trwał aż do 1840 roku. W roku 1580 po raz kolejny spłonęło przedzamcze a w 1590 zamek właściwy. W wiekach XVII i XVIII dochodziło do kolejnych zniszczeń. W roku 1825 rozpoczęła się rozbiórka kaplicy zamkowej. W roku 1860 rozpoczęła się częściowa odbudowa zamku (skrzydło południowe) wg projektu Pavelta. W roku 1903 majątek przeszedł w posiadanie rządu pruskiego. Po pożarze w 1908 roku zainicjowano odbudowę zabytku prowadzoną pod kierunkiem C. Steinbrechta polegającą na częściowej rekonstrukcji wnętrz oraz regotycyzacji bryły. Odbudowany zamek pełnił wówczas funkcję domu księży emerytów. W roku 1933 rozpoczęły się kolejne prace budowlane prowadzone przez S. Cybichowskiego zakrojone na odbudowę skrzydła wschodniego i kapitularza oraz adaptacji reszty zabudowań. W zabytku umieszczono ośrodek letniskowy chełmińskiej kurii diecezjalnej. Po zakończeniu II Wojny Światowej w zamku umieszczono dom dla rencistów a później Zakład Opieki dla Dorosłych. Niedawno był remontowany przez obecnego właściciela ? kurię toruńską.

Zasadnicza część zamku została ukształtowana w drugiej połowie XIV wieku. Zamek składał się z dwóch członów: zamku właściwego otoczonego podwójnym obwodem murów z parchamem oraz z oddzielonego od niego szerokim przekopem, trapezoidalnym w planie przedzamczem. Założenie otoczone było fosą połączoną od północnego wschodu i południowego zachodu z pasmem skarp. Założenie posadowione było na planie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 90 X 140 m, z załamanym do wewnątrz bokiem południowo-wschodnim. Wjazd na dziedziniec wewnętrzny przedzamcza prowadził przez wieżę bramną silnie wysuniętą poza lico muru obwodowego z szczytem w układzie schodkowym. Obecna forma bramy jest wynikiem prac regotycyzujących z roku 1860. Wejście na dziedziniec zamku właściwego otrzymało formę bogato dekorowanego, ostrołukowego portalu. Ceramiczna dekoracja figuralna oraz majuskułowy napis z glazurowanych płytek w skutek znacznego zniszczenia nie zostały dostatecznie poznane i zinterpretowane. Scena figuralna interpretowana jest jako Ucieczka z Egiptu lub wyobrażenie jeźdźca i dwóch rycerzy. Wg T. Jurkowlańca portal powstał w dwóch fazach i był dziełem tego samego warsztatu, który wykonał dekorację Złotej Bramy na Zamku Wysokim w Malborku. Portal umieszczony był w ceglano kamiennym murze kurtynowym z dekoracją zendrówkową.

Główny dom zamkowy ? skrzydło północno-zachodnie posadowione było na planie prostokąta o wymiarach 12 X 46 m, posiadało dwie kondygnacje i zbudowane było z cegły na wysokim cokole z kamieni eratycznych. Istnieje hipoteza, że obecną długość dom uzyskał dopiero w trakcie rozbudowy w XX wieku. W skrzydle zachodnim na piętrze od południa znajdował się refektarz, od południa kapitularz identyfikowany niekiedy z kaplicą. Budynek dostawiony do kurtyny południowej połączony był ze skrzydłem zachodnim i skomunikowany z nim za pomocą dwukondygnacyjnych krużganków. Budynek długości 37 m pełnił najprawdopodobniej funkcję mieszkalne konwentu. Ostatni kondygnacja, znaczna część murów oraz schodkowy szczyt są wynikiem prac podjętych w 1860 roku. Z czasów krzyżackich pochodzi natomiast potężny budynek gospodarczy przedzamcza przy kurtynie południowo-wschodniej. W narożniku północnym zachowała się otwarta od wewnątrz baszta. Pozostałe budynki są efektem rozbudów w czasach nowożytnych.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.