Wtelenko

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Wtelenko jest to część wsi Wtelno, leżąca około 1,5 km w kierunku płd.-zachodnim od jego centrum. Pod koniec średniowiecza jako tereny wsi Wtelna należała do cystersów, a następnie opatów koronowskich. W 1583 r. istniało już sołectwo w miejscu przyszłego Wtelenka, co można domniemać na podst. informacji z regestów poborowych, że wieś Wtelno miała dwóch sołtysów. Całe Wtelno w tymże roku liczyło 14 łanów i miało ponadto 4 zagrodników i 1 rzemieślnika. Po sekularyzacji dóbr przez rząd pruski, na terenach majątku powstała domena, w skład której wchodził opisywany folwark. W tamtych czasach (od ok. 2 poł. XIX w.) nie posiadał on odrębnej nazwy, określany był tylko jako należący do dóbr Wtelno, czyli "Zu Wtelno".
Sł. Geograficzny... Chlebowskiego i s-ki, dzieli Wtelno na wieś gospodarczą ze szkołą, kościołem i urzędem stanu cywilnego - czyli obecne Wtelno oraz na wieś dworską z 345 ha, 12 dymami i 117 m-cami - obecne Wtelenko. Obecny dwór dla zarządców folwarku wzniesiono prawdopodobnie w 2. poł. XIX w. Został on przebudowany dla Becków na pocz. XX w. Aż do 1944 roku folwark opisywany jest na mapach jako "Zu Wtelno", jednak współczesna polska nazwa powstała zapewne w okresie międzywojennym. Pod koniec XIX w. właścicielem dóbr był niejaki Pokrzywnicki, który ożenił się z wdową Beck. Następnie dobra wystawiono na subhastę, gdzie wylicytowała je rodzina Becków z Magdeburga. Osada Wtelenko w 1905 r. liczyła 253 mieszkańców, w tym 167 ewangelików i 86 katolików. W 1926 r. właścicielem folwarku o powierzchni 105,6 ha był Adam Romocki herbu Prawdzic. Majątek znajdował się na tzw. obszarze gminnym, zaś do urzędu skarbowego wykazywano 453 talary czystego dochodu gruntowego. Po 2. wojnie światowej na bazie folwarku powstał PGR, a po jego rozwiązaniu gospodarstwo przeszło w ręce prywatne.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal;
Mapster:
16955 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_225_Bromberg_ca1890_DRMC5820225.jpg
12906 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 2773_Wtelno_1940_UMK_processed.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór eklektyczny, łączący elementy baroku i klasycyzmu. Wzniesiony na planie prostokąta w osi W-E, fasadą skierowany na południe, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem krytym dachówką, mieszczącym użytkowe poddasze. W fasadzie, od strony podwórza gospodarczego, znajdują się aż trzy, nierównomiernie rozmieszczone wystawki dachowe. Główna umieszczona jest centralnie w środku budynku i poprzedzona portykiem kolumnowym podtrzymującym balkon. Przed portykiem znajdują się schody wejściowe ujęte murkami. Elewację ogrodową zdobi umieszczony centralnie nieznaczny, piętrowy ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem.

Park

Pozostałości parku z k. XIX w. o pow. ok. 0,5 ha.

Inne

Zabudowania gospodarcze, k. XIX / pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011