Wilczkowo

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z 4 ćw. XIX w.
Wilczkowo to wieś malowniczo położona nad Jeziorem Żnińskim Dużym, w odległości około 5,5 km na północ od Żnina. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1136 r., kiedy to wymieniana jest w bulli papieża Innocentego II jako Vilchecor z 9 osadnikami. W 1331 r. wieś będąca w posiadaniu arcybiskupa Janisława została zniszczona przez Krzyżaków. W XVI w. należała prawdopodobnie do Chodakowskich. W 2. poł. XVII w., zwana wówczas "Wilczkowice" należała do Marcina Grudzińskiego, podkomorzego inowrocławskiego. W 1666 r. żona Grudzińskiego - Zuzanna Mokronoska, córka Wojciecha (kasztelana rawskiego), wydzierżawiła Wilczkowo Mariannie z Dominikowskich Porczyńskiej. W tym czasie właścicielem innego działu we wsi był Jakub Molski. W "Regestach" prof. Dworzaczka można znaleźć wzmiankę o tym, jak „na dziedziczkę z córkami napadli Jakub i Stanisław Wawrowscy wraz z czeladzią, a że się broniły, pobili je, poranili i ranne zamknęli w stodole”. W 1. poł. XVIII w. wzmiankowany był tu Paweł Pławiński.
Po III rozbiorze Polski wieś znalazła się w rękach niemieckich właścicieli. W pobliskiej Górze (obecnie Żnin) znajdował się zbór ewangelicko-augsburski, do którego przynależeli mieszkańcy Wilczkowa. W XIX w. istniał tu duży folwark, niestety nie znamy nazwisk ówczesnych niemieckich posiadaczy. We wsi znajdowało się 5 domów, zamieszkałych przez 47 osób wyznania katolickiego. W skład okręgu wiejskiego Wilczkowa wchodziła osada Sophienfelde z 2 domami i 49 mieszk. Nad rzeką Gąsawką, wypływającą z jeziora Żnińskiego Dużego, stał tzw. „Młyn Wilczkowski”, datujący się z okresu sprzed 1620 r.
W 1926 r. właścicielem majątku o powierzchni 156,25 ha był Walter Hartfiel. W 1930 r. we wsi znajdowało się także kilka mniejszych majątków rolnych, których właścicielami byli: Ignacy Kokocha (118 ha), Bolesław Krygier (52 ha) i Józef Siadak (66 ha). We wsi mieszkało wówczas 221 osób. Hartfiel gospodarował na majątku aż do stycznie 1945 r. Nie zdążył uciec przed nadciągającymi Rosjanami, z uwagi na pogrzeb swojej siostry. Został ujęty, lecz życie uratowali mu mieszkańcy którzy wstawili się za dziedzicem. Ponoć w późniejszych czasach "pasał owce na jakiejś wiosce pod Żninem". Majątek po wojnie został rozparcelowany, a dwór Hartfielów przebudowano. Z dawnej resztówki utworzono indywidualne gospodarstwo rolne.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Tygodnik "Pałuki": http://palukitv.pl/teksty/przestrzen-lokalna/inne/17777-nie-dadza-przeniesc-ewangelikow.html,
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Był to dwór parterowy, nakryty dwuspadowym dachem, którego połówkę przebudowano po 1945 r. na budynek piętrowy.

Park

Nieliczne pojedyncze drzewa.w pobliżu dworu. Po drugiej stronie głównej drogi znajduje się duży kompleks drzew o zróżnicowanym drzewostanie, który być może stanowił niegdyś założenie parkowe. Możliwość taką sugeruje również zdjęcie satelitarne, na którym widać czytelny układ założenia: park nad jeziorem - dwór - podwórze gospodarcze. W zw. z brakiem materiałów źródłowych niezbędne tu są dalsze badania terenowe...

Inne

Zabudowania gospodarcze z przełomu XIX i XX w.
Pozostałości polskiej linii obronnej z 1939 r.
Cmentarz poewangelicki z XIX i XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011