Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Trzęsacz
Zdjęcie Napoleon 2008
Miniatura Trzęsacz

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Trzęsacz

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:bydgoski
Gmina:Dobrcz
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: A/288/1-5 z 29.10.1991

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z przełomu XIX i XX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1257 r., kiedy to wchodziła w skład kasztelanii wyszogrodzkiej i była własnością cystersów z Byszewa. Nadania tego prawdopodobnie dokonał książę łęczycki Kazimierz. Jej wcześniejsze nazwy to: Transchitz w 1257 r., Transachz w 1286 r., Transchaz w 1298 r., Transicz w 1315 r., Transacz, Trząsacz i Trzensacz. W 1286 r. osadę tę wymienia wśród posiadłości cystersów, książę pomorski Mestwin. W 1288 r. dziesięcinę z Trzęsacza nadał cystersom biskup kujawski Wisław. W 1298 r. wieś była lokowana na prawie niemieckim przez Przemysława II, powoływał się na to prawo książę Leszko. W 1308 i 1309 r. wojewodowie świeccy: Stanisław z Gądecza i Adam - syn Pawła, przyrzekli, że będą przestrzegać granicy pomiędzy Trzęsaczem a Gądeczem. W 1349 r. bawił tu król Kazimierz III Wielki, który ustanawiał granice pomiędzy Kujawami i Wielkopolską, a terenami należącymi do Zakonu Krzyżackiego ? ziemią chełmińską i Pomorzem. W tym samym roku podobne rozgraniczenie nakazał spisać w Malborku Wielki Mistrz zakonu ? Henryk Dusmer. W 1583 r. we wsi był już folwark, młyn i 6 zagrodników. Pozostawała ona w rękach cystersów koronowskich aż do okresu zaborów. Po I rozbiorze Polski nastąpiła kasata zakonu, a folwark został przejęty przez Prusaków i przekształcony w domenę państwową w Koronowie. Następnie był dzierżawiony rolnikom w oparciu o długoletnie umowy dzierżawne. Obecny dwór wzniesiony został w połowie XIX w. dla dzierżawców majątku, którymi byli m.in.: rodzina Bucholtz, Wilhelm Speichert, a po nim Gottlieb von Schultz. W 1885 r. we wsi znajdowało się 20 domów, w których mieszkało 186 osób, w tym 88 katolików i 98 ewangelików. Nie znamy ówczesnego areału wsi ani majątku, z jej gruntów powstało późniejszy folwark Karolewo. Po wyzwoleniu Polski, w latach 20. XX w. majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a jego dzierżawcą był Henryk Świniarski. Gospodarstwo liczyło wówczas 390 ha gruntów i przynosiło czysty dochód gruntowy w wysokości 1605 talarów i 98 srebrnych groszy. W okresie powojennym wnętrze budynku zostało przebudowane. Umieszczono tu biura kolejnych spółek zarządzających gospodarstwem, m.in. Zakładu Doświadczalnego w Minikowie. Od kilkunastu lat na terenie dawnego folwarku gospodaruje prywatne Gospodarstwo Rolne ?Vitroflora?.
Prawa do tekstu zastrzeżone (M.K.)
Źródła:
Strona internetowa gminy Dobrcz
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany pod redakcyą Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego. Tomy I ? XV, Warszawa 1880
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Województwa Poznańskiego, wydziału ekonomicznego Wielkopolskiej Izby Rolniczej pod red. Adama Ostrowskiego. 1926

.





Opis

Dwór parterowy, nakryty dwuspadowym dachem z wystawką. Dworek nie posiada zabytkowego wyposażenia, oprócz pięknego dużego pieca z zielonych kafli ozdobionych ornamentem, usytuowanego na parterze gmachu. Przed budynkiem znajduje się podjazd. Założenie folwarczne składa się z podwórza gospodarczego i dworu otoczonego parkiem przydworskim. Nie zachowały się budynki dawnej kolonii mieszkaniowej, która znajdowała się na północnym skraju parku. Od strony zachodniej z dworem sąsiaduje budynek mieszkalny, obecnie adaptowany na magazyn, który powstał w 1870 r., w czasie gdy majątek należał do rodziny von Schultz. Dawne kuchnie posiadają podpiwniczenia, do piwnic tych schodzi się po drabinach. Dawny magazyn zbożowy wybudowany w 1856 r., dziś również pełni funkcje gospodarcze. W 1950 r. magazyn połączony został łącznikiem z budynkiem w którym dawniej mieściła się kuźnia.



Park

Park z przełomu XIX i XX w. niegdyś o pow.3,96 ha, obecnie około 2,5 ha. w którym do dziś przetrwał cenny starodrzew. Jest to park krajobrazowy, pięknie położony nad stromo opadającą ku Wiśle skarpą, obsadzoną drzewami. Podwórze przydworskie ma kształt prostokątny. W jego środkowej części znajduje się staw o powierzchni 400m2, co daje ciekawy kompozycyjnie widok. Urozmaicona rzeźba terenu, zróżnicowany pod względem gatunkowym i wiekowym drzewostan tworzący aleje i \\\"zielone altany?, swobodne grupy drzew,, to główne walory tej enklawy zieleni. Bliskie sąsiedztwo jeziora, oraz rzeki Wisły (w kierunku której wzdłuż stromej skarpy park przechodzi w sad), sprzyja bujnemu rozwojowi rosnących tu drzew, wśród których dominują kasztanowce białe, jesiony wyniosłe, topole oraz wierzby, tak bardzo związane z krajobrazem polskim. Spośród prawie 200 rosnących tu drzew na uwagę zasługują platany klonolistne, buk pospolity odmiany purpurowej, a przede wszystkim pomniki przyrody, w poczet których został zaliczony jesion wyniosły o obw. 360 cm oraz trzy dęby szypułkowe o obwodach od 540 cm do 320 cm. Park znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły.. (Renata Kaja \\\"Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich...\\\").

Inne

Magazyn zbożowy z 1856 r.
Budynek mieszkalny z 1870 r.
Zabytkowy silos z przełomu XIX i XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.