Świszewy

Stan obecny

Własność J.S.T. i prywatnych właścicieli.
Młyn (spichlerz?) - własność prywatna, na sprzedaż.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Świszewy to wieś leżąca 3 km na płn.-zachód od Piotrkowa Kujawskiego. Jest to stara wieś, znana już w XIV w., w zapiskach odnotowana także jako Świeszewy i Szhweszewy. Pod koniec XIV w. dziedzicem był niejaki Dobko. Szlachcic ten przyłączył bezprawnie pięć łanów kmiecych i sołtysich do swoich dwóch łanów, i nie chciał z nich płacić dziesięciny, o co wynikła sprawa przed sądem biskupim. Wieś leżała wówczas w parafii lubotyńskiej, tak więc gdy Dobko sprawę przegrał, musiał składać dziesięcinę plebanowi w Lubotynie.
Świszewy odnotowano w regestach poborowych powiatu przedeckiego z 1557 r.; miała wówczas 11 łanów, 1 zagrodnika i 1 komornika; należała do rodu Kretkowskich, herbu Dołęga.
Pod koniec XVI w., dobra po Andrzeju Kretkowskim odziedziczyły trzy osoby: bratanica Dorota z mężem Bronisławem Grabia oraz ich krewny spod Obornik - Wojciech Obornicki. W skład dóbr wchodziło miasto Izbica oraz wsie: Długie, Sokołowo i Służewo w województwie brzesko-kujawskim. Wszyscy oni w 1591 r. sprzedali swoje części hrabiemu Jerzemu Latalskiemu z Łabiszyna. Po Jerzym odziedziczył syn Stanisław, który w 1609 r. oprawił na połowie tych dóbr po 10 tys. złp. posagu i wiana swej żonie Mariannie Rydzyńskiej. Osiem lat później sprzedał dobra rodzonemu bratu Mikołajowi Latalskiemu.
W poł. XVIII w. dobra Ś. leżały w pow. przedeckim, a ich właścicielem był Michał Ziemięcki, syn Dobrogosta i Katarzyny Chlebowskiej, następnie jego młodsi bracia: Jan i Michał. Ziemięccy byli w posiadaniu wsi do czasu rozbiorów. W 1827 r. było tu 16 domów i 160 mieszkańców. W 1885 r. Ś. leżały w pow. kolskim, gminie i parafii Izbica, dzieliły się na folwark i część wiejską. Folwark obejmował 840 mórg, w tym 592 morgi ziemi uprawnej, 88 m. łąk, 27 m. pastwisk, 81 m. lasu, 21 m. nieużytków, ponadto 31 mórg posiadali osadnicy czynszowi. Budynków murowanych i drewnianych było po 12. Na polach majątku obowiązywał płodozmian 12 polowy. Wieś posiadała pokłady torfu. W Ś. było też 26 osad, do których należało 29 mórg gruntów, w Zdrojówce 3 os. z 30 morgami i w Hulankach 7 os. z 81 morgami. Na części dawnych map południowa część Ś. nazywa się Martanowo. Istniejące tu niewielkie dobra zapewne zostały rozparcelowane, a w 1930 r. księga adresowa podaje jako właściciela gruntów o pow. 83 ha - Ludwika Mitasa. Po wojnie zabudowania dworskie zostały całkowicie rozebrane, a o dawnej świetności przypominają jedynie relikty okazałej bramy. Park dworski wykarczowano, a na jego miejscu utworzono działki dla mieszkańców.

Opis

Dwór wznosił się pośrodku parku i fasadą skierowany był na wschód. Na jego miejscu stoi obecnie współczesny dom mieszkalny.

Park

Park dworski w Świszewach miał przed 1945 r. 3 ha powierzchni, natomiast w płd. części zespołu pozostały relikty sadu, zabudowań gospodarczych i wyschnięty staw w zach. części.

Inne

Pozostałości bramy i parkanu
Czworak
Młyn (spichlerz?), pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011