Gradowo

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Dwór z XIX w.
Gradowo to wieś leżąca 6 km na płd.-wschód od Piotrkowa Kujawskiego. Wzmiankowana po raz pierwszy jako "Gradovo" w 1393 r. W XV w. dziesięciny składano biskupom kujawskim, a następnie kanonikom we Włocławku. Była to wieś szlachecka, podzielona na sześć dziedzin, a w XVI w. posiadała 9 łanów kmiecych. Na jednej z części siedział wówczas Wojciech Rudzki (Ruczski), który w 1546 r. zapisywał na połowie swoich wsi, t.j. Wąsowa, Gradowa, Potułowa i Lubsina, po 500 złp. posagu i wiana żonie - Jadwidze Lubomyskiej. Inna część wsi, wraz z borem zwanym "Rybny" należała do Lupsińskich. Po szwedzkim "potopie" właścicielem Gradowa był Świętosław Wilkostowski, chorąży inowrocławski, następnie Stefan ożeniony z Marianną Grabską. Gradowo stosunkowo rzadko występuje w aktach sądowych grodzkich i ziemskich, dlatego niełatwo odtworzyć nazwiska dalszych właścicieli tej wsi. W 1827 r. liczyła 27 domów z 207 mieszkańcami.
W 1885 r. Gradowo leżało w pow. nieszawskim, gminie i parafii Piotrkowo. W skład dóbr wchodziły Zborowice (Jeziorce), Gradówek, Krzymowo i Teodorowo. Majątek obejmował 2114 mórg, w tym sam folwark G. 1663 morgi, na co składało się 1184 morgi roli, 108 m. łąk, 316 m. lasów i 55 m. nieużytków. Na terenie folwarku było 9 budynków murowanych oraz wiatrak, a na polach obowiązywał płodozmian 11 polowy. Wieś posiadała także pokłady marglu i torfu. Na skutek uwłaszczenia we wsiach majątku powstały gospodarstwa osadnicze; w G. było ich 41 z gruntami 141 mórg, w Gradówku 4 z 54 morgami, Zborowicach 4 z 4 morgami, Zborowczyku 12 ze 127 morgami, Krzymowie 11 ze 117 morgami oraz w Teodorowie 10 ze 115 morgami ziemi. Na pocz. XX w. majątek został rozparcelowany, a resztówka z 98 ha ziemi należała w 1930 r. do Waldemara Podlewskiego. W okresie powojennym dwór się spalił i pozostał z niego tylko fragment murów od strony południowej. Na jego miejscu właściciele wybudowali budynek gospodarczy.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego... 1880-1902
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty)
Księga Adresowa Polski, 1930
Geoportal
Mapster:
13232 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P38-S27-H_PIOTRKOW_KUJAWSKI_1936.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór klasycystyczny. Nieistniejący budynek wzniesiony był w zachodniej pierzei podwórza, na skraju parku i fasadą skierowany był na wschód. Parterowy i nakryty dwuspadowym dachem, z parterową przybudówką od strony południowej, po której zachowały się skromne detale architektoniczne.
Na zdjęciu głównym: współczesny budynek mieszkalny, przy alei kasztanowej.

Park

Park z k. XIX w. o pow. 1,8 ha. Zachowany w dawnych granicach, zachodnia część zarośnięta, o zakłóconej dawnej kompozycji przestrzennej, aczkolwiek czytelne są fragmenty dawnych alei spacerowych.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011