Łódź - Dwór Górskiego

Stan obecny

Dwór był we władaniu MOSiR – ale ulegał tylko dewastacji ..
Obecnie jest restauracją .

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pojawia się w źródłach w roku 1396. Wieś mogła istnieć jednak już w XIII wieku, na co wskazuje jej historyczny układ przestrzenny tzw. ulicówka widoczna w kartografii z epoki. Wieś leżąca na krańcach powiatu brzezińskiego posiadała kilki właścicieli szlacheckich. Jako jedna z nielicznych w tym rejonie sąsiadowała z dobrami kapituły krakowskiej. W połowie XV wieku wieś podzielona była rzeczką Olechówką na dwie części: Chojny Wielkie i Chojny Małe. Z czasem różnice wielkości obu części zatarły się a sytuacja wspólnej własności doprowadziła do zlikwidowania przymiotnika w nazwie. W połowie XV wieku miejscowość należała do rodziny Stokowskich z Remiszewic ? herbu Jelita. W roku 1576 właścicielami dóbr byli bracia Jakób ? łowczy łęczycki (1567-1576) oraz Stanisław Stokowscy. W ich posiadaniu były również inne wsie: Stoki (stąd nazwisko), Wolę Stokowską, Lipinki, Wolę Mieczkową, i inne. Jednak całość majątku na tle ówczesnej sytuacji prezentowała się raczej skromnie. Pozycje zajmowane przez jego właścicieli również nie były prestiżowe w środowisku administracji lokalnej. W roku 1730 rodzina Stokowskich wciąż była w posiadaniu miejscowego majątku. Jednak wieś została podzielona na trzy odrębne części, którymi gospodarzyli poszczególni przedstawiciele rodziny: Kasper, Mikołaj i Antoni. W roku 1775 wieś była wciąż podzielona a największą część posiadał nieznany bliżej Sulimierski. W jego władaniu pozostawały: dwór z folwarkiem, browar, młyn, karczma i 13 gospodarstw wiejskich. W posiadaniu Stokowskiego i Janikowskiego pozostawała reszta część majątku: dwa folwarki, browar, młyn i 18 gospodarstw chłopskich. W XVIII wieku część należąca wcześniej do Janikowskiego została przejęta przez Wągrowskiego z Radogoszcza. W roku 1786 pozostałe dwie części przeszły w posiadanie Benedykta Górskiego syna Kazimierza i Magdaleny z Grzybowskich. W roku 1783 pełnił on funkcję burgrabiego grodzkiego warszawskiego. Później piastował również urząd sędziego ziemi łęczyckiej. W roku 1789 na terenie dóbr graniczących z wsią Zarzew powstała kolonia rolnicza Dąbrowa, na którą zostali sprowadzeni Niemcy. W tym samym czasie Benedykt Górski ufundował dworek, w którym osiadł aby być bliżej swojego gospodarstwa. W I połowie XIX wieku dobra przeszły na córkę Benedykta Izabelę Walewską. Później właścicielem został Franciszek Kamiński. W roku jego śmierci 1853 pięcioro spadkobierców spłaciła Marianna Rudzka z Lenczowskich herbu Strzemię ? żona Bonawentury Rudzkiego herbu Wężyk. Wartość majątku oszacowano wówczas na kwotę 86 tysięcy 700 rubli. Dobra dzierżawił niejaki Lisicki z Piotrkowskiego a sama właścicielka przebywała z synem w Dobrzelowie. W skład dóbr oprócz dworu wchodziła wówczas cegielnia, karczma i kilka chałup dla służby. W roku 1864 majątek nawiedził pożar, który strawił drewniane zabudowania gospodarcze oraz cegielnię. Zabudowania zostały odbudowane w dwa lata później znów w drewnie, pomimo, że właścicielka posiadała własną cegielnię. Po uwłaszczeniu chłopów podupadłe i zadłużone dobra Rudzka sprzedawała wolnym chłopom i kolonistom niemieckim. W roku 1874 ostatecznie pozbyła się majątku na rzecz Krystiana, jego syna o tym samym imieniu oraz Jana Krauze ? kolonistów z Nowego Rokicia oraz Jerzego Fiszera ? kupca z Ozorkowa. Parcelacja majątku oraz wysprzedawanie ziemi trwały nadal. Tereny najbliżej Łodzi, które później w roku 1906 wcielono wraz z Dąbrową do Łodzi i utworzono dzielnicę Nowe Chojny były przeznaczone pod działki budowlane. Sam folwark do lat 40 tych XX wieku pozostawał w rękach Franciszka Zimmermana i przekształcił się we wzorowe gospodarstwo rolne. Po II Wojnie Światowej majątek już wcielony do miasta przeszedł na skarb państwa. Park z dworem został przekształcony w ośrodek wypoczynkowo-rekreacyjny zwany Stawami Jana. W latach 90 tych XX wieku w wyremontowanym dworze mieściła się restauracja i administracja pobliskiego campingu.

Opis

Dwór wzniesiony z bali modrzewiowych w konstrukcji zrębowej, dla ochrony przed czynnikami atmosferycznymi ? otynkowany. Parterowy, posadowiony na planie prostokąta, o regularnej bryle, nakryty łamanym ? ?polskim? dachem gontowym. Elewacja frontowa i tylna analogiczne w układzie ? dziewięcioosiowe, z silnie wyodrębnionym, trójosiowym ryzalitem centralnym, z prostokątnym wejściem na osi głównej. Ryzality zwieńczone trójkątnymi szczytami i nakryte dachami dwuspadowymi. Okna prostokątne. Elewacje pozbawione wystroju architektonicznego. We wnętrzu na osi głównej stosunkowo obszerna sień od frontu oraz salonik usytuowany w trakcie ogrodowym. Pozostałe pomieszczenia w układzie dwutraktowym oraz niewielkie pomieszczenia skrajne w swobodniejszym układzie. W dwóch izbach od zachodu drewniane, belkowe stropy. Pozostałe pomieszczenia z sufitami tynkowanymi i malowanymi, z fasetami oraz skromnymi w formie rozetami po środku. Sztukaterie pochodzą z XIX wieku. Po kominkach pozostały jedynie wnęki. W saloniku nad wnęką po piecu zachowała się reliefowa dekoracja sztukatorska z przedstawieniem główek aniołów. W południowo-zachodniej izbie zachował się piec kaflowy z reliefową dekoracją ramowa oraz ozdobnym zwieńczeniem.
Skomentuj obiekt

Inne

- otoczenie dworu (6 działek gruntowych w obrębie G-27), nr rej.: A/338 z 22.12.2016 oraz A/338 z 20.01.1971