Wiśniewa

Stan obecny

Gospodarstwo będące własnością prywatną.

Historia

Dwór z XIX w.
Wiśniewa to wieś leżąca 9 km na płn.-zachód od Ślesina. Zwana też "Wiśniewem" (w rodz. nijakim), w XV w. była własnością szlachecką, zaś jej właściciele przyjęli nazwisko Wiśniewskich. Pierwszym znanym nam posiadaczem wsi był Siegniew z Łęgu (w pow. kruszwickim), ożeniony z Elżbietą z Tarnowa. Mieli oni synów: Andrzeja, Stanisława i Piotra. Po śmierci Siegniewa, wdowa wyszła za Mikołaja Wiśniewskiego. Ze wsi tej pochodził także Jan Bronisz. (Bronisze mieszkali w Ostrowąsie - obecnym Ostrowążu). Wspomniany Mikołaj wraz z kuzynem Janem posiadali również wieś Kaliska oraz Ościsłowo. Część tejże wsi w 1494 r. sprzedali Andrzejowi Mirosławskiemu. W tym samym roku Mikołaj Wiśniewski kupił dwa łany puste w Wiśniewie i Bieli od Małgorzaty i Jana Kleczewskich. Taż Małgorzata po ślubie z Młotkowskim - mieszczaninem w Kleczewie, zamieszkała z mężem w mieście, zaś pozostałą część Wiśniewy w 1520 r. sprzedała Maciejowi W.
Na pocz. XVI w. folwark składał dziesięcinę plebanowi w Ostrowąsie (Ostrowążu). Kmiecie dawali jedynie "meszne", po 2 korce żyta i tyleż owsa, zaś zagrodnicy po 1 korcu. W 1525 r. bracia Wiśniewscy, czyli Maciej, Wojciech, Bartłomiej, Dobrogost, Józef i Piotr dokonali podziału majątku. Maciej na połowie swojej części zapisał po 100 złp. posagu i wiana żonie - Jadwidze Mirosławskiej.
Wiśniewscy i Broniszowie oraz ich potomkowie przetrwali we wsi kolejne prawie 200 lat oraz "potop" szwedzki. W 2. poł. XVII w. Marianna Broniszówna wyszła za Tomasza Wiśniewskiego, z którym mieli synów: Hiacynta, Szymona i Antoniego. Bracia ci w 1699 r. sprzedali wieś Wiśniewa i folwark Biela, Janowi Kwileckiemu h. Byliny, synowi Melchiora, za kwotę 24 tys. złp. Już w 1713 r. Stanisław i Stefan Kwileccy (synowie Jana) sprzedali W. i Bielę Marcinowi Zbierzchowskiemu, synowi Kazimierza. Tenże Marcin ożeniony był z Marianną Mikołajewską, z którą mieli dzieci: Józefa, Antoniego, Jana, Apolonię oraz Mariannę. Jednak nie byli oni wówczas właścicielami całej wsi. Okazało się, że część ciągle należy do synów Franciszka Wiśniewskiego i Katarzyny Bojanowskiej - Łukasza i Szymona. W 1720 r., na podstawie zobowiązania danego Kwileckiemu przez stryjów (Hiacynta, Szymona i Antoniego - przyp.), ciż bracia sprzedali swoją część Stanisławowi i Stefanowi Kwileckim. Jednak niedługo później Kwileccy scedowali wszystko na Zbierzchowskiego (nazywanego też Zbierchowskim). W 1721 r. Marcin Z. ożenił się ponownie, z Anną Naramowską, której zapisywał sumę 3 tys. złp. Ponadto po kolejnych 15 latach zapisał jej jeszcze po 5516 złp. posagu i wiana. W tym samym - 1736 roku - sprzedał wieś Władysławowi Łukomskiemu, synowi Jana i Jadwigi Grabieńskiej. Braćmi Władysława byli: Antoni Ł. oraz ksiądz Jan Łukomski, opat pokrzywnicki. Ten do załatwiania swoich spraw wyznaczył plenipotenta - Józefa Brodnickiego. Wspominamy o tym, gdyż Brodowski w 1746 r. puścił część wsi w posesję zastawną - Janowi Mańkowskiemu h. Zaremba.
Po śmierci Władysława, w latach 1760-61 Antoni wraz z siostrą Ewą Łukomską, sprzedali wieś Antoniemu Wyssogota-Zakrzewskiemu h. Wyskota, pułkownikowi w Koronie. Dwa lata później Zakrzewski zastawił dobra Kajetanowi z Wrzący Zajączkowi. Z czasem dziedzic został łowczym gnieźnieńskim, w Wiśniewie siedział do 1788 r., kiedy to przekazał wieś rodzonemu bratankowi - Benedyktowi Zakrzewskiemu, synowi Franciszka i Ludmiły Niemojewskiej. Po Benedykcie odziedziczył Walenty Zakrzewski, a następnie (około poł. XIX w.) wieś nabył szlachcic niemiecki wyznania ewangelickiego - Krzysztof Kitzmann.
W 1837 r. Wiśniewo miało 18 domów i 216 m-ców. W 2. poł. XIX w. przeszło w ręce Karnkowskich piszących się z Karnkowa, herbu Junosza. Właścicielem majątku został Władysław Karnkowski (1834-1878), ożeniony z Teodorą Teresą Krzymuską h. Radwan (1839-1935). Spośród pięciorga ich dzieci, Wiśniewo odziedziczył Kazimierz Mścisław (1863-1929). W 1892 r. w Świerczynie Kazimierz ożenił się z Łucją Karoliną Michaliną Górską z Góry h. Pobóg (1869-1896), córką Teodora i Heleny Mierosławskiej h. Leszczyc. Miał z nią troje dzieci: Teodora (1892-1955) ożenionego z Marią Bartoszewicz h. Pomian, Marię (1894-1970) zamężną za Stefana Wyganowskiego h. Łodzia oraz Kazimierza (1896-1927).
W 1891 r. na W. składał się folwark, osada i wieś w gminie Wilcza Góra i powiecie słupeckim. Wiśniewo wchodziło w skład parafii w Ostrowąsie. Było tam łącznie 21 domów i 343 m-ców. Dobra miały rozległość 988 mórg, w tym 801 m. ziemi uprawnej, 26 m. łąk i pastwisk, 134 morgi lasu i 28 m. nieużytków. Do celów statystycznych podawano ilość budynków murowanych - 16 oraz jeden drewniany. Na polach majątku zaprowadzony był płodozmian 7 i 14 polowy; las tzw. "nieurządzony".
Cztery lata po śmierci Łucji Górskiej, Kazimierz Karnkowski ożenił się z Heleną Orzechowską h. Oksza (1882-1917), z którą mieli sześcioro dzieci: Jana (1903-1909), Jerzego (1904-1942) ożenionego z Marią Urszulą Kun; Zofię (1906-1970) zamężną za Wincentego Józefa Górskiego (1899-1940); Gabrielę (1908-1910), Zdzisława (1916-1969) ożenionego trzy razy - z Agatą Szczerbińską, Tamarą Dunajewską i Teresą Marią Kopeć oraz Tadeusza (1917-2013) - kapitana RAF w latach 1940-47 - ożenionego z Xenią Marią Cresby. W 1930 r. majątek Kazimierza Karnkowskiego w Wiśniewach liczył 410 ha i posiadał gorzelnię. Po 2. wojnie światowej majątek rozparcelowano, a na terenie byłego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, rozwiązane ustawowo za rządów Jana Krzysztofa Bieleckiego. Dwór (pałac?) rozebrany został w bliżej nieokreślonym okresie.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11813475 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3575_Siedlimowo_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-885.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dawny dwór wznosił się na północ od podwórza gospodarczego i wybudowany był w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany zapewne na wschód.

Park

XIX - wieczny park otaczał dwór od zachodu i północy. Miał 2,1 ha powierzchni plus 0,42 ha sadu owocowego po zach. stronie zabudowań gospodarczych. W okresie powojennym został wykarczowany, a na jego terenie wybudowano bloki dla pracowników PGR-u i założono ogródki dla mieszkańców. Obecnie znajdują się tam szopy, garaże i inne niewielkie budynki nieznanego przeznaczenia. Teren po dawnym sadzie obecnie stanowią nieużytki. Zachowało się wgłębienie po stawie zlokalizowanym w płd.-zachodnim narożniku zespołu dworskiego.

Inne

Spichlerz i gorzelnia z k. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011