Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Zalesie Barcińskie
2015, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura Zalesie BarcińskieMiniatura Zalesie BarcińskieMiniatura Zalesie Barcińskie

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Zalesie Barcińskie

Gut Zalesie bei Bartschin

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:żniński
Gmina:Barcin
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność prywatna albo JST.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Zalesie Barcińskie to niewielka wieś leżąca przy drodze nr 261, pomiędzy Barcinem a Pakością, w odległości 7 km na wschód od centrum Barcina. Począwszy od czasów późnego średniowiecza tereny te należały do właścicieli Pakości. W 1445 r. wzmiankowany był Wojciech de Pacost, kasztelan śremski, który zamienił się z bratem Materną na Sadłogoszcz z przyległościami (w tym zapewne Zalesie). Po Pakoskich, co najmniej do poł. XVI w. wieś należała do Krotoskich (tych z Krotoszyna k. Barcina). Od poł. XVII w. Zalesie wraz z Sadłogoszczą było już w rękach rodziny Kłobukowskich herbu Oksza. Ci spokrewnieni byli zarówno z Działyńskimi herbu Ogończyk, jak i Łąckimi (Łęskimi). W 1745 r. dziedziczką Sadłogoszczy i Zalesia była Zofia Kłobukowska (zm. w 1758 r.), wdowa po Janie Działyńskim, 2-o v. żona Aleksandra Wolskiego. Jej synem był Wawrzyniec Działyński, zaś córką Anna, która wyszła za Franciszka Łęskiego. W 1758 r. Jan Kłobukowski zaślubił pannę Magdalenę Kleczewską z Mielna.
Po III rozbiorze Polski wieś znalazła się w rękach niemieckich. W 1. poł. XIX w. właścicielem Zalesia był pruski oficer Kundler (z Barcina), po śmierci którego majątek prowadziła wdowa. Majątek pod zarządem Kundlerów ok. 1885 r. liczył 232 ha, zaś do wyliczenia podatku wykazywano 2388 marek czystego dochodu gruntowego. Wieś miała 7 dymów, zamieszkałych przez 131 osób, w tym 16 ewangelików. Siedziba parafii katolickiej znajdowała się w Pakości, a ewangelickiej w Barcinie. W 1894 r. część majątku w zamian za spłatę rentową otrzymało 13 polskich gospodarzy, jednakże jego druga połowa znajdowała się w rękach niemieckich do końca 2. wojny światowej. W latach 1906-1920 wieś nosiła nazwę Salesche. W 1926 r. właścicielką folwarku była Emma Zühlsdorf., którą po śmierci pochowano na cmentarzu w Sadłogoszczy. Areał dóbr liczył 137 ha, w tym 105,75 ha ziem uprawnych, 20 ha łąk i pastwisk i 11,25 ha nieużytków. Drugie duże gospodarstwo znajdowało się w kolonii należącej do Zalesia o nazwie Borównia (niem. Boruwnia), leżącej kilometr na płn.-wschód od głównego majątku, a jego właścicielem był Niemiec żydowskiego pochodzenia nazwiskiem Aron. Niewielkie gospodarstwo we wsi posiadał też Alfons Fojutowski, który wydobywał na jego terenie kamień wapienny. W latach 1939-1943 wieś nosiła nazwę Ullmannshorst, a w latach 1943-1945 – Kiehnshof. Ta ostatnia informacja (Wikipedia.De) jest jednak dość wątpliwa, gdyż do Kiehnów należało przecież Zalesie k. Szubina. Po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Nie został zamieniony na PGR; stał się zwykłym gospodarstwem, a dwór – domem mieszkalnym.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Opis na podst. mapy: 11771738 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3174_Pakosch_1940.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Do czasów obecnych (2015 r.) we wsi zachował się murowany dwór, będący częściowo w ruinie, w którego części nadal mieszka jedna rodzina (dom nr 13). Jest to budynek parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, fasadą skierowany na płd.-wschód.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego w Zalesiu jest względnie czytelny. Stanowił on regularny prostokąt o pow. ok. 5 ha, rozciągnięty w kier. SW-NE, przy czym od zachodu znajdował się zespół rezydencjonalny - park i dwór, zaś od wsch. – podwórze gospodarcze. Tam też nastąpiły największe zmiany – poprzez wyburzenie części zabudowań.

Park

Na południe od dworu zachował się park dworski ze stawem, o łącznej pow. 0,63 ha, w tym staw 0,15 ha. Część terenu dawnego parku zajęła firma OFO – spółka z o.o. Park dzielił się na część ozdobną od strony zach. i sad w płd. narożniku.

Inne

Obok dworu znajdują się fragmenty wewnętrznego murowanego ogrodzenia i jeden z budynków gospodarczych dawnego majątku. We wjeździe na obszar dawnego folwarku stoi murowany, ceglany słup nieistniejącej bramy. Przed 1945 r. cały zespół dworski w Zalesiu otoczony był parkanem, którego dość długi fragment zachował się przy drodze dojazdowej do majątku.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.