Mietlica

Stan obecny

Teren należący do J.S.T.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Mietlica to bardzo stara i malownicza wieś leżąca nad Jeziorem Gopło, w odległości 16 km na południe od Kruszwicy. Już na przełomie epoki brązu i żelaza istniała tu osada, a w średniowieczu potężny gród będący ośrodkiem władzy plemiennego Państwa Goplan. Ośrodek ten powstał pod koniec IX w. i wymieniony został w „Geografie Bawarskim” – spisie grodów zwanym też „zapiską karolińską”, sporządzonym w 845 r. przez anonimowego mnicha. Wykaz ten odkryty został w starej księdze, w bibliotece elektora bawarskiego – przez ministra Ludwika XV – hrabiego de Buat. Hrabia wydał spis drukiem, w 1722 r., a kilkadziesiąt lat później (1796) Jan Potocki dokonał przekładu i przedruku dokumentu.
Gród Mietlica leżał na skrzyżowaniu szlaku starożytnego wzdłuż Gopła i szlaku równoleżnikowego - ze Śląska na Mazowsze i Ruś. Na początku XI w. Mietlica utraciła swe znaczenie na rzecz Kruszwicy. W tamtych czasach były to najgęściej zaludnione obszary na terenie ówczesnej Polski. Z czasem niewielkie osady zaczęły łączyć się w większe wsie. Ok. 1200 r. ziemie te stały się częścią księstwa Konrada Mazowieckiego, a później jego syna Kazimierza – ojca Władysława Łokietka. Folwark w Mietlicy uformował się w XV w. i początkowo był gniazdem rodowym Mietlickich. Pierwsza wzmianka pisana o dziedzicu Mietlickim pochodzi z 1557 r. Wieś przez kolejne stulecia leżała w powiecie radziejowskim. Informacje o jej właścicielach są stosunkowo nieliczne, znajdujemy tu m.in. Ruchockich i Jeżewskich, a w poł. XVIII w. - Kołudzkich. W 1. poł. XIX w. właścicielem wsi był Antoni Rudnicki, ożeniony z Michaliną z Jasieńskich, którym w 1821 r. urodził się syn Adam Józef Nepomucen Bolesław, a dwa lata później Józef Seweryn. W tamtym czasie sąsiednie Popowo i Ostrowo było już w rękach Trzcińskich, którym Rudniccy zapewne sprzedali majątek. W 1885 r. wieś leżała w powiecie inowrocławskim i miała 3 domy z 58 mieszkańcami, w tym 45 katolików i 13 ewangelików; 23 analfabetów. Dwór wzniesiono dla Trzcińskich na majdanie wczesnośredniowiecznego grodziska, a dookoła wybudowano nowoczesne jak na tamte czasy zabudowania gospodarcze. Majątek był w wysokiej kulturze rolnej, za co otrzymał miano „dóbr rycerskich” – Rittergut. W 1909 r. właścicielem Mietlicy był Janusz Trzciński. Dobra liczyły 323 ha, zaś dochód gruntowy wykazywany do wyliczenia podatku wynosił 1722 marki.
Okres I wojny światowej i zaraz po wyzwoleniu Polski, nie przyniósł dla folwarku większych zmian. Wieś leżała w powiecie strzelińskim, a w 1930 r. liczyła 103 mieszkańców. Majątek o pow. 321 ha był w tym czasie w posiadaniu Kazimierza Trzcińskiego. We wsi była też kuźnia należąca do F. Kuczawskiego. W czasie 2. wojny światowej Niemcy przemianowali Mietlicę na Schmalsee. Po wojnie dawny majątek ziemski został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Ziemie rozparcelowano, a we wsi powstała typowa zabudowa mieszkalna. Dwór służył jako siedziba firmy rybackiej, a później jako mieszkania, aż do końca lat 70. XX w., kiedy to został rozebrany. Mieszkali tu m.in. p. Racinowscy i p. Antol. Rozebrano też wszystkie zabudowania gospodarcze i czworaki. Obecnie jedynym budynkiem „pamiętającym” dawny folwark jest dwojak stojący przy drodze prowadzącej nad brzeg jeziora. W pobliżu, na prywatnej posesji znajduje się także dawna studnia dworska.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Plan Ochrony Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia, etap II – operaty szczegółowe, praca zbiorowa pod kierunkiem M. Przewoźniaka.
Analizy i opis na podst. map Geoportalu i serwisu Mapster - 11780452 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/ - plik mapy: 3476_(1867)_Popowo_1893_UW.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór był budynkiem piętrowym, fasadą skierowany na wschód. Wejście do którego prowadziły reprezentacyjne schody zdobiły kolumienki, a cały portyk zwieńczony był trójkątnym szczytem. Przed budynkiem w kier. wschodnim rozciągało się podwórze gospodarcze, pośrodku którego znajdował się staw.
W kier. południowym od dworu, schodziła w dół droga do niewielkiej przystani nad brzegiem jeziora.

Park

Pozostałości XIX-wiecznego parku rozciągają się na wysokim, wschodnim brzegu Jeziora Gopło. Niegdyś pow. parku liczyła 4,5 ha, obecnie największe skupienie starych drzew ma ok. 1,3 ha. Dawna kompozycja przestrzenna parku jest nieczytelna. Nadal rośnie tu kilka okazów pomnikowych dębów, będących pomnikami przyrody. Dookoła rośnie las, zasadzony na ruinach folwarku; tam też można znaleźć fundamenty starego spichlerza oraz pozostałości fundamentów dworu. Wzgórze kryjące relikty grodziska, tzw. „szwedzki szaniec” wznosi się kilka metrów powyżej średniej wysokości terenu. Wschodnia odnoga Jeziora Gopło, nad którą położony jest park, sięga aż do Przewozu w gminie Piotrków Kujawski.

Inne

Pozostałości unikalnego kompleksu grodowego słowiańskiego plemienia Goplan. Nr w rejestrze zabytków: 87/1968

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011