Książki

Stan obecny

Własność firmy Agropol sp. z o.o., budynek użytkowany i na bieżąco remontowany

Historia

Dwór w Małych Książkach- wybudowany prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku w stylu klasycystycznym dla właściciela majątku Gut Hechenkirch- Paula Cleinova. Majątek Paula Cleinova liczył około 260ha, zajmował się hodowlą koni oraz produkcją przemysłową- w jego obrębie znajdowały się dwie cegielnie i duża kopalnia torfu. Do budżetu właściciela wpływały również środki związane z wybudowaniem na jego gruntach linii kolejowej Poznań Wschód- Skandawa. Paul Cleinov uciekł ze wsi po ogłoszeniu rozkazu ewakuacji 22. stycznia 1945 roku- od tego momentu słuch po nim zaginął i nie wiadomo czy przeżył wojnę. Dwór mimo marnego wyglądu z zewnątrz, jest w niezłym stanie- wymienione zostały okna, wykonane nowe pokrycie dachu, część parteru zajmują biura wyglądające bardzo porządnie, pozostała część jeszcze do niedawna służyła za mieszkanie prokurenta i była na bieżąco remontowana. We wnętrzu częściowo zachowana stolarka drzwiowa oraz drewniane schody. Cegielnie wybijały na cegłach napis "Kl. Ksionsken", czyli skrót dawnej nazwy majątku- Klein Ksionsken- obowiązującej do około 1870 roku. Dawny majątek od roku 1945 znajduje się w granicach wsi Książki.
W piątek 1. września 1939 roku, około godziny 16:00, podczas bombardowań wsi, jeden z pilotów popełnił śmiertelny błąd i przy bombardowaniu stacji kolejowej zszedł zdecydowanie za nisko przez co nie trafił ładunkiem bomb w obrany cel. Ucierpiał wtedy budynek poczty, który znajdował się w sąsiedztwie stacji kolejowej. Samolot z powodu zbyt niskiego pułapu uległ uszkodzeniu podczas wybuchu zrzuconej bomby. Według relacji świadków pilot nie zdołał wznieść wyżej swojej maszyny. Samolot przeleciał jeszcze pewien odcinek, a następnie rozbił się przy torowisku kolejki wąskotorowej łączącej pobliską cegielnię z wyrobiskiem i stanął w płomieniach. Czterech członków załogi zdążyło się ewakuować z maszyny zanim ta doszczętnie spłonęła. Ukryli się oni u niemieckich gospodarzy. Piąty członek załogi – pilot- nie przeżył i został pochowany w parku opisywanego majątku.

Opis

Dwór klasycystyczny, parterowy z użytkowym poddaszem i wysoką piwnicą. W czasach świetności majątku dwór stał po środku zabudowań, wraz z jednym z budynków gospodarczych zamykając podwórze od zachodu. Aktualnie zabudowania dawnego majątku nie istnieją już od kilkudziesięciu lat, a nowe budynki zostały wybudowane nieco dalej w kierunku północnym, przez co dwór jest nieco odsunięty od gospodarstwa, niemniej jednak wciąż stanowi jego centrum administracyjne.

Park

Park ma powierzchnię około 1ha i nie prezentuje zbyt wielkiej wartości- starodrzew jest raczej zaniedbany, dosadzono nieco nowych drzew- plus jest taki, że trawa jest regularnie wykaszana, przez co całość wygląda trochę porządniej. Na skraju parku znajduje się staw, który już dawno z urokliwej sadzawki zmienił się w typowe bagno.

Inne

Do dziś zachowały się dwa czworaki i kuźnia. Czworaki znajdują się w dobrym stanie technicznym, są zamieszkane. Jeden z nich z zewnątrz wygląda wciąż jak w czasach świetności, drugi zaś został kilka lat temu ocieplony, przez co zatracił dawny wygląd. Kuźnia za czasów PGR została znacząco rozbudowana i stała się jednym z pomieszczeń w dużej hali warsztatowej- dziś całość jest opuszczona.