Dobrzyca

Stan obecny

Pensjonat i restauracja \\\"Nad Rozlewiskiem\\\".

Historia

Pałac z XIX w.
Ziemie te należały do Polski dopiero od końca XIV w., a konkretnie od wykupienia przez króla Jagiełłę w 1391 r. Na przestrzeni kolejnych lat kształtowały się pierwsze tutejsze wsie, np. Dolaszewo, Szydłowo i Krępsko. Dobrzyca w zapiskach pojawia się dopiero na pocz. XVII w. Podobnie jak inne miejscowości, była dobrami królewskimi, a zarazem typową wsią sołecką. Ten rodzaj osadnictwa gwarantował szybszy rozwój, zaś chłopi mieli wolność osobistą. Pierwszym dzierżawcą Dobrzycy był Kacper Fryderyk Borka. W 1623 r. na Dobrzycy przywilej otrzymał donatariusz królewski, właściciel starostwa wałeckiego - Remigian Węchowski. Kolejnym właścicielem folwarku w Dobrzycy był Jerzy Golcz. Część wsi znajdowała się także w rękach Ludwika Wejhera, pułkownika cesarskiego, syna Jana - wojewody chełmińskiego, a następnie z powrotem Borków i Radolińskich. W XVII w. za pozwoleniem wojewody poznańskiego Górki, potwierdzonym przez króla, Kasper Borken lokował wieś na tzw. "surowym korzeniu". W 1705 r. król Stanisław I Leszczyński dał te dobra Andrzejowi Radolińskiemu i jego żonie Katarzynie Petronelli Borkównie, córce Kaspra i Agnieszki Golczówny. W 1707 r. Borkówna za konsensusem królewskim scedowała Dobrzycę Andrzejowi z Rusinowa Wolskiemu, synowi Jana i Anny Bronikowskiej. W zamian, z powodu skasowanych praw na dobrach, najstarszy z synów, Jan Radoliński zapisał jej 7 tys. złp. W tamtym czasie wieś oficjalnie miała dwie nazwy: "Dobrzyca vulgo Borka". W zapiskach znajdujemy tę nazwę także w innej postaci: "Borka seu Dobrzyca". W poł. XVIII w. posesorem wsi królewskiej Borka seu Dobrzyca, był Wojciech Szczepanowski, towarzysz chorągwi husarskiej królewicza (chodzi zapewne o Fryderyka Augusta Cosela - syna króla Augusta II Mocnego), ożeniony z Eleonorą Sułkowską. W 1757 r. sprzedali oni dobra Janowi Michałowi Sobolewskiemu, podpułkownikowi regimentu pieszego królewicza, ożenionemu z Julianną Florentyną de Ingienheym, za kwotę 25 tys. złp. W 1761 r. za konsensusem królewskim Sobolewscy sprzedali dobra Borka seu Dobrzyca, Ottonowi Ernestowi Keyserlingk, podkomorzemu królewskiemu oraz jego żonie Helenie Gibsonae, za kwotę 30 tys. złp. Po I rozbiorze Polski Keyserlingk wykupił dobra na własność. Miał syna Ottona Alexandra Heinricha Dietricha, a ten z kolei dwie córki. Młodsza Emma wyszła za generała Gustawa von Belov, zaś starszą była Clementine Sophie Amalie, niezamężna. Po rodzinie Keyserlingk dobra dzierżyła rodzina Sydow. Wtedy już w pełni funkcjonowała nazwa wsi - Borkendorf. W 1883 r. urodził się tu Joseph Sydow (zm. w 1934 r. w Schneidem). Być może to właśie dla tej rodziny wzniesiony został okazały pałac (?), w otoczeniu 6-hektarowego parku. W 1885 r. wieś leżała w powiecie wałeckim i parafii Piła. Borkendorf miało 1135 mórg obszaru, 56 budynków i 25 domów mieszkalnych. Majątek stanowił "dobra rycerskie" o pow. 3153 mórg, było tu 8 domów z 367 m-cami (razem z wsią włościańską), w tym 112 katolików i 255 ewangelików oraz 23 inne budynki. Na pocz. XX w. właścicielem dóbr został Henning Karl Mario Julius von Ploetz (1878-1961), syn Maximiliana i Valerie Szitanyi, ożeniony (ślub w 1903 r. w Möckern) z baronową Elzą Eweliną Marią von Hagen (1881-1964). Mieli czworo dzieci o imionach: Valerie Adele Martha Wilhelmine (ur. 1905), Eggert Hilmar Max Henning (ur. 1908), Berndt Lothar Adalbert (ur. 1910) oraz Hertha Martha Velerie Augusta (ur. 1916). Niestety nie wiemy, czy Ploetzowie siedzieli w Dobrzycy do k. 2. wojny światowej. Po wojnie dobra zabrał i znacjonalizował Skarb Państwa Polskiego. Teren dawnego folwarku uległ całkowitemu przeobrażeniu. Zniknął pałac oraz zabudowania gospodarcze, a na jego miejscu wybudowano hotel Celmar. W ostatnich latach hotel wyburzono, by w tym miejscu wybudować nowy obiekt turystyczno-gastronomiczny. .
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Startzeite Ahnenforschung und Genealogie "Die Familie von Keyserlingk";
Worldhistory, Personen der Weltgeschichte: http://worldhistory.de/wnf/navbar/wnf.php?oid=13824&sid=Vollst
Verein für Computergenealogie e.V., http://gedbas.genealogy.net/search/simple?placename=Schneidem&offset=250&max=50
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Plan Odnowy Miejscowości Dobrzyca, Gmina Szydłowo na lata 2010-2017;
Zdjęcie archiwalne: Fotopolska.eu
Geoportal, Mapster:
http://www.amzpbig.com/maps/2766_Lebehnke_1901_300dpi_AMPG.jpg
Opis jest interpretacją własną autora, wymaga weryfikacji naukowej i nie polecamy korzystania z niego jako podstawy źródłowej w pracach naukowych, magisterskich i innych opracowaniach.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący pałac stylem nawiązywał do renesansu. Budynek wznosił się w południowej części parku, wzniesiony był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą zwrócony na zachód. Był piętrowy, z wyższymi skrzydłami po bokach. Skrzydła posiadały dodatkowo niskie mezzanina, nakryte były dachami czterospadowymi ze sterczynami w narożnikach.

Park

Park z XIX w. o pow. ok. 2 ha. Na obszar ten składa się duży staw oraz kort tenisowy. Od wschodu park ogranicza rzeka Głomia, a od północy ul. spacerowa. Niegdyś park liczył ok. 6 ha.

Inne

Zabytkowe domy z przełomu XIX / XX w.
Elektrownia wodna, mur., 1909-1911
Cmentarz kat., poł. XIX w.
Relikty cmentarza ewangelickiego, poł. XIX w.

Marek polskiezabytki.pl 2011