Rumin

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Rumin to wieś leżąca na lewym brzegu Warty, w odległości 3 km na zachód od Konina. Jej nazwa figuruje w zapiskach także jako Rumino albo Romin. Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z Liber Beneficiorum Jana Łaskiego, wydanej ok. 1515 r. Na pocz. XVI w. kmiecie z tej wsi dawali po mierze żyta i owsa z łanu mesznego (jednorazowa, roczna danina) proboszczowi w Koninie. W 1579 r. wieś leżała w parafii Staremiasto i miała 4,5 łanu, 1 łan sołtysi, 3 komorników z bydłem i 1 rzemieślnika. Historię wsi musimy rozpatrywać w kontekście historii Starego Miasta, którego częścią była na przestrzeni co najmniej 200 lat. Pierwsze wzmianki w Regestach o Starymmieście (tak było nazywane do XIX w.) pochodzą dopiero z pocz. XV w., gdy istniał tu młyn należący do niejakiego Mikołaja. W 1545 r. dziedzicami części S. byli Jan i Jakub Pietrzyccy, bracia rodzeni z Pietrzyk. Nazwisk zarządców, czy tenutariuszy Rumina z tego okresu nie znamy. Jak sugeruje zapiska z 1562 r., interesy dot. tych dóbr trzeba było załatwiać z samym królem. W tymże roku Barbara Osiecka (z d. Koziegórska) zamieniała z królem bug (?) we wsi Koziagóra na bug w Ruminie (w zapisce prawdopodobnie chodzi o skrót od słowa „bugaj”, oznaczającego osadę położoną nad wodą). Pod koniec XVI w., Staremiasto miało sołtysa Jana zwanego Solych. Sołtysa, albowiem pomimo swojej nazwy, S. w XV i XVI w. było zwykłą wsią, sołecką – gdyż było częścią dóbr starostwa konińskiego, a starostwo – jak wiadomo – dobrami królewskimi. W 1. poł. XVI w. sołtysem był Jan Kowalski, a następnie jeden z jego kilku synów – Marcin. W 1575 r. Marcin odstąpił swoją część po ojcu i matce, za 20 grzywien, swemu bratu Jerzemu.
W 1588 r. tenutariusz dóbr królewskich, sołectwa Staremiasto pow. konińskiego – Jerzy Kowalski - składał przysięgę na wierność królowi Zygmuntowi III. Pod koniec XVI w. siostra Jerzego – Anna – zaślubiła Piotra Przedzyńskiego. Inf. z 1615 r. mówi o zastawie przez nich 3 zagonów w S. Jakubowi Idzkowicowi, za kwotę 18 grzywien. Później zapiski o tej wsi się urywają.
W 1827 r. Rumin posiadał 35 domów i 336 m-ców. Folwark w Ruminie dopiero w 1868 r. został oddzielony od dóbr staromiejskich. Zapewne właśnie wtedy wybudowano dwór dla ówczesnego właściciela – Alfreda de Schouppe (i jego brata Apolinarego), a w jego otoczeniu założono park. W 1885 r. R. stanowiła wieś oraz folwark w pow. konińskim i parafii Staremiasto. We wsi było 58 domów z 373 m-cami, zaś na terenie folwarku 3 domy z zaledwie 6 m-cami. Dobra miały 389 mórg, w tym 293 m. ziemi uprawnej oraz 77 m. łąk i pastwisk. Były tu 4 budynki murowane i 4 drewniane, na polach majątku zaprowadzony był 4-o i 9-cio polowy płodozmian. Majątek posiadał własne pokłady węgla brunatnego. Na przełomie XIX i XX w. należał do rodziny Czajczyńskich - Wiktora Czajczyńskiego i Eugenii z Formańskich (grobowiec rodzinny znajduje się na cmentarzu parafii Św. Bartłomieja przy ul Kolskiej w Koninie). W 1926 r. dobra liczyły 320 ha. Wieś leżała w gminie Stare Miasto i miała 517 m-ców. Był tu także wiatrak A. Jankowskiego, kołodziej Kamiński i sklep kolonialny M. Krzyżaka. Po 2. wojnie światowej folwark został zabrany rodzinie Czajczyńskich i rozparcelowany przez Skarb Państwa Polskiego. Dawny folwark stał się zwykłym terenem wiejskim, a dwór przeznaczono na mieszkania. Obecnie (stan na czerwiec 2021) dwór stoi opuszczony.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty), Biblioteka Kórnicka P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski dla Przemysłu, etc.. 1930;
Polska księga adresowa dla przemysłu, handlu, etc... 1917;
Jacek Wojciechowski “Girlandy, Studia nad wybranymi siedzibami ziemiańskimi i ich dawnymi właścicielami w północno-wschodniej Wielkopolsce”. BPB Arkadia, 2013-15
Archiwum rodziny Czajczyńskich
Geoportal;
Mapster:
13267 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P40-S26-C_KONIN_1935.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Ruminie zlokalizowany był w płn.-zachodnim narożniku parku, do którego od zachodu przylegało podwórze gospodarcze. Zabudowania te wyburzono w okresie powojennym. Folwark stanowił wschodnią część Rumina, zaś jej pozostała część była mocno rozciągnięta w perspektywie zachód – wschód, wzdłuż rzeki Warty.
Budynek zachował się do czasów obecnych. Wybudowany jest na planie prostokąta w dł. osi W-E, fasadą skierowany na południe, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem mieszczącym poddasze w formie mezzanina, z wystawkami w obu elewacjach. Wejście poprzedzone czterokolumnowym portykiem małego porządku, dźwigającym balkon z tralkową balustradą.

Park

Park dworski z poł. XIX w. o pow. 3,679 ha., wprawdzie zachowany w dawnych granicach, ale prawie w całości wykarczowany. Stanowi regularny prostokąt, rozciągnięty w kier. N-S, podzielony na „zaledwie” 4 dz. ewidencyjne, w tym największą od str. płd.

Inne

Prom na rzece Warcie.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011