Krzywosądz

Stan obecny

Plebania.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
W XVII w. Krzywosądz przejęła w posiadanie rodzina Zboży - Zakrzewskich herbu Ogończyk, a następnie Niemojewscy herbu Rola. W 1720 r. dobra krzywosądzkie kupił Joachim Modliński herbu Tępa Podkowa, a przed 1788 r. ich właścicielem był Aleksander Modliński, który w tymże roku postawił we wsi drewniany kościół. Około 1800 r. zaślubił on Kunegundę Umińską, z którą miał syna Ignacego Hipolita ożenionego z Leokadią Niegolewską herbu Grzymała i syna Józefa Mariana ożenionego 1-o v. z Ludwiką Besiekierską z Krowic herbu Pomian, 2-o v. z Józefą Sokołowską. Majątek odziedziczyli Józef (I) i Ludwika, z których związku narodziły się dzieci: Gabriela zamężna z Teodorem Chrząszczewskim z Chrząszczewa herbu Trzaska i Józef (II) ożeniony 1-o v. z Heleną Górecką i 2-o v. z Wandą Łęczyńską herbu Kościesza. W 1853 r. Józef i Ludwika Modlińscy wystawili tu obecny dwór, a w latach 1861-63 także nowy dębowy kościół. Areał majątku w 1881 r. liczył 2193 morgi nowopolskie. W 1884 r. zmarła w wieku 23 lat Helena z Goreckich, która była wnuczką Adama Mickiewicza. Jej grób znajduje się w cieniu tutejszego kościoła, tuż obok wspomnianej tablicy poświęconej J.J. Modlińskim. W budynku dworu swoją kwaterę miał generał Ludwik Mierosławski. 19 lutego 1863 r. jego oddział starł się pod Krzywosądzem z kolumną rosyjską dowodzoną przez pułkownika Jurija Iwanowicza Szylder-Szuldnera. Powstańcy zmuszeni zostali do odwrotu. W bitwie zginął m.in. brat Marii Konopnickiej ? Jan Wasiłowski. W 1894 r. Krzywosądz wraz z należącym do majątku Smarglinem nabył na subhaście Aaron Kosman, od którego rok później dobra te kupiła Helena Kobylańska herbu Lubicz (1870-1926), córka Franciszka i Heleny Iwaszkiewicz. Na początku XX w., prawdopodobnie około 1908 r. majątek kupiła Helena Dzierżykraj-Morawska (1902-1952) z Chomęcic herbu Drogosław (Nałęcz), córka Kazimierza i Marii Chłapowskiej herbu Dryja. Podjęła ona decyzję o rozparcelowaniu i sprzedaży majątku. Dwór wraz z częścią ziemi kupiła parafia rzymskokatolicka, która urządziła tu plebanię. W 1918 r. dwór został przebudowany. W okresie międzywojennym wieś należała do gminy Sędzin w powiecie nieszawskim i sądu pokoju w Radziejowie. W czasie 2 wojny światowej znajdowała się pod okupacją niemiecką, Po wojnie komunistyczne władze pozostawiły plebanię w dworze i tę funkcję pełni on do dnia dzisiejszego.

Źródła:
Wielka Genealogia Minakowskiego
Ziemia Kujawska... Maksymiliana Boruckiego
Prawa do tekstu na zasadach ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (M.K.)

Opis

Budynek późnoklasycystyczny, wzniesiony na planie prostokąta, na wysokich piwnicach. W jedenastoosiowej elewacji frontowej na osi znajduje się trójosiowy ryzalit ujęty pilastrami i zwieńczony trójkątnym przyczółkiem ze stiukową dekoracją, przedstawiającą narzędzia rolnicze. Po stronie wschodniej budynku przybudówka łączy korpus główny i czworoboczną wieżę. Ściany dworu ozdobione są biegnącym górą fryzem z dekoracją stiukową. Nad fryzem znajduje się niska attyka, rozczłonkowana półkoliście zamkniętymi wnękami. Wieża jest budowlą piętrową, wieńczy ją konsolowy gzyms i balustrada.

Park

Brak. Przed plebanią znajduje się estetyczny ogród, w którym dokonano nasadzeń, głównie iglaków.

Inne

- Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP z 1861 r.
- Dzwonnica z ok. 1861 r.
- Pomniki nagrobne fundatorów kościoła.
- Dom zajezdny (karczma) z poł. XIX w. nr rej.: 71/6/A z 28.04.1966
- Ogród z 2. poł. XIX w., nr rej.: 177 z 28.02.1985

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011