Piotrkowice

Stan obecny

Teren prywatny albo JST

Historia

Dwór z XIX w.
Piotrkowice to wieś leżąca ok. 5 km na NE od Wodzisławia. Obecnie park dworski stanowi część wsi Zarzecze (stan na 12.03.2025, Geoportal), natomiast musimy zdać sobie sprawę, że większość źródeł w Internecie nie nadąża za zmianami administracyjnymi i oficjalnie miejsce to nadal stanowi część Piotrkowic.
Kościół będący siedzibą parafii wybudowany został zapewne już w XIV w. Podupadł w poł. XVII w., a w 1682 r. wybudowano nową świątynię murowaną. Do parafii w XV w. należały wsie Piskorzowice, Wola i Zakrzów, ale dziesięciny dla plebana miejscowego składała (pomimo swojego kościoła) wieś Trzcieniec. Dobra wraz z Piotrkowską Wolą i Zakrzowem w 1536 r. należały do Walentego Dembińskiego, kanclerza, kasztelana sandeckiego i krakowskiego. W 1581 r. dobra trzymał kolejny kasztelan krakowski. We wsi P. było wówczas 19 półłanków kmiecych, 2 czynszowników, 8 zagrodników bez roli, 11 komorników bez bydła, 4 rzemieślników i ćwierć łanu należącego do młynarza. Pod koniec XVII w. dobra przeszły (zostały sprzedane?) w ręce biskupów krakowskich. Należały do kościoła aż do sekularyzacji na pocz. XIX w. Wówczas wieś zyskała nazwę Piotrkowice Poduchowne, a jej właścicielem został skarb państwa. W 1827 r. we wsi znajdowało się 55 domów z 464 mieszkańcami. W skład dóbr wchodziły także folwarki: Pinachówka, Zakrzew i Średzica. W 2. poł. XIX w. całość została sprzedana w ręce prywatne za kwotę 59 tys. srebrnych rubli. Jeszcze pod koniec XIX w. Piotrkowice nosiły nazwę P. Poduchowne. Dzieliły się na wieś oraz folwark, leżały w pow. jędrzejowskim, gminie Wodzisław i były siedzibą parafii. W 1886 r. pow. majątku wynosiła 1095 mórg, w tym P. 693 morgi, na co składało się 591 mórg ziemi uprawnej, 83 morgi łąk i pastwisk oraz 19 mórg nieużytków. Folwark był stosunkowo nowoczesny, bo posiadał aż 14 budynków murowanych i tylko 1 drewniany. Na polach zaprowadzony był płodozmian 6-polowy. Pozostałe folwarki należące do majątku posiadały głównie budynki drewniane. Ich obszar wynosił: Pinachówka - 91 mórg, Zakrzew - 163 morgi, Średnica - 148 mórg. Do parafii należało 531 wiernych, w tym ze wsi Pokrzywnica. Jako, że wsi tej nie ma w naszym katalogu, a niegdyś istniał tu dwór z folwarkiem, pokrótce opiszemy jej historię. W XV w. właścicielami Pokrzywnicy byli Zbigniew Tęczyński, marszałek królewski i jego żona Anna. Według regestów poborowych pow. krakowskiego, wieś w 1490 r. miała 2 łany. Wchodziła w skład ksiąskiego klucza dóbr i należała do Tęczyńskich co najmniej do połowy XVI w. W 1551 r. Katarzyna, wdowa po Janie Tęczyńskim dokonała ugody z córkami: Zofią zam. za Ostroroga i Katarzyną za Jana Bonera, kasztelana i burgrabiego krakowskiego. Przyłęk wraz z folwarkami Pokrzywnica i Mierzawa otrzymała Katarzyna Boner. W 1581 r. wieś leżała w powiecie ksiąskim i podobnie jak Piotrkowice należała do kasztelanii krakowskiej. Pobór płacono od 3 i pół łanu kmiecego, 1 komornika z bydłem i 1 rzemieślnika. W 1595 r. wieś należała do Piotra Myszkowskiego h. Jastrzębiec, starosty chęcińskiego. W odróżnieniu od Piotrkowic nie przeszła w ręce kościelne. W 1827 r. były tam 4 domy z 29 mieszkańcami. Ok. 1880 r. dzieliła się na wieś oraz folwark, który obejmował 463 morgi, w tym 387 mórg ziemi uprawnej, 58 mórg łąk, 6 m. pastwisk i 12 m. nieużytków. Na terenie folwarku było 10 budynków murowanych, zaś na polach obowiązywał płodozmian 10 polowy. We wsi znajdowały się także pokłady torfu.
Piotrkowice nie zostały poddane reformie rolnej, natomiast w Pokrzywnicy utworzono 12 "osad" (z 65 morgami gruntów), ponadto 2 "osady" z 22 morgami znalazły się we wsi Judasz. Po parcelacji pokrzywnicki folwark prawdopodobnie zanikł i stał się gospodarstwem prywatnym.
W 1930 r. Piotrkowice miały 110 mieszkańców, a 278-hektarowe dobra należały do Stanisława Linowskiego. We wsi były także dwa młyny: J. Ożgi i E. Wilkusa, sklep spożywczy P. Krawca, kowal I. Bieliński, kołodziej I. Pająk oraz cieśla J. Chudoba. Po 2. wojnie światowej folwark znalazł się w granicach administracyjnych wsi Zarzecze, niemniej z nieznanych nam przyczyn uważany jest za część Piotrkowic. Dwór i zabudowania zostały całkowicie wyburzone, a pozostałe relikty dawnego majątku ziemskiego wtopiły się w krajobraz typowej wsi rolniczej.
Źródła
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
1755935 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 [1929 - 1939]
- plik mapy: P46-S30-I_WODZISLAW_POD_JEDRZEJOWEM_1936.jpg

Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór nie istnieje. Wzniesiony był w północnej części parku, na rzucie litery "L" i fasadą skierowany był na północ (z niewielkim odchyleniem wschodnim). Z dziedzińca (ob. działka nr 165) w kierunku SE prowadziła aleja do kościoła.

Park

Park z XIX w. o pow. 11,1 ha, zachowany w dawnych granicach.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011