Cielęta

Stan obecny

Gospodarstwo Rolne Agripol Sp. z o.o. w Cielętach
Status własności parku - nieznany.

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1303 r., gdy książę Leszek Kujawski oddał terytorium michałowskie w zastaw Krzyżakom, oprócz wsi Cielęta. Wieś dostał w dzierżawę niejaki Bartosz, w zamian za służbę dla zakonu. W XV w. wieś dzierżyli kolejno rycerze: Grzymisław, Bertold, Fryderyk, Mikołaj, Sebastian Lichtenchain. Później właścicielem był także szpital św. Ducha w Brodnicy. Dawniejsze nazwy wsi to: Zeleth, Celente, Czelenthi, Celand, Czelanz i Cielunth. Już w 1. poł. XIV w. we wsi erygowano pierwszą parafię, pw. św. Mikołaja. W 1325 r. biskup Florian z Płocka otrzymywał dziesięciny od rycerza Grzymisława z Cieląt. Od XIV w. do 1824 r. parafia wchodziła w skład diecezji płockiej, a kościół stał się świątynią filialną przy parafii w Szczuce (lata 1764-1925). Majątek w XIX w. zyskał miano dóbr rycerskich. Jak podawał "Słownik Geograficzny..." Cielęta leżały "na trakcie bitym brodnicko - lidzbarskim, pół m. od Brodnicy". Ok. 1885 r. we wsi o rozległości 3237 mórg znajdowało się 15 domów z 220 m-cami. Włościanie posiadali dodatkowo 1162 morgi oraz 32 domy z 210 m-cami. Do majątku należała także gorzelnia. Po wyzwoleniu Polski w 1920 r. dobra przejął ówczesny skarb państwa. Zarządcą 819-hektarowego majątku był Stefan Maciejewski. Na ogólny areał składało się 576 ha ziem uprawnych, 99 ha łąk i pastwisk, 112 ha lasów i 24 ha wód. Dobra przynosiły 5024 marki czystego dochodu gruntowego. We wsi było też drugie gospodarstwo (54 ha z 437 markami dochodu), należące do Franciszka Ziółkowskiego. Po 2. wojnie światowej większy majątek został zabrany przez Skarb Państwa Polskiego i rozparcelowany. Na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo po przemianach 1989/90.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Publikacja "Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość"
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Pomorskiego, 1926

Opis

Na chwilę obecną nie dysponujemy fotografiami ani opisem dworu. Na zdjęciach satelitarnych w jego miejscu widoczny jest budynek prostokątny, piętrowy, nakryty dachem płaskim krytym papą. Wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi NW-SE, wejściem skierowany na SW. Tam też na osi wejścia znajduje się okrągły podjazd. Budowla wcześniej była parterowa i nakryta dwuspadowym dachem. Teraz zapewne jest przebudowana i pozbawiona cech stylowych.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego w znacznej mierze zachowany. Podwórze gospodarcze z zabudowaniami przylega do cz. rezydencjonalnej od północy.

Park

Łączna pow. parku wynosi 3,34 ha, z tym że większość drzewostanu (w części wschodniej) została wykarczowana. Skupienie najstarszych drzew znajduje się k. dworu i stanowi jedynie 0,4 ha. W płd. części znajdują się dwa stawy.

Inne

Kościół murowany, kamieno-ceglany, z XIV w., z cennym wyposażeniem z XVII - XVIII w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011