Małki

Stan obecny

Mieszkania.

Historia

Dwór z XIX w.
Wcześniejsze nazwy wsi to Malk (1322) i Malkow (1340) oraz niemieckie Malken albo Malkau. W 1322 r. komtur kowalewski Otto Bonsdorf nadał Konradowi z Kornic - sołtysowi, 41 włók w Małkach celem pierwszej lokacji na prawie chełmińskim; z tego 4 włóki były ziemiańskie. Braciom Konrada - Mikołajowi i Marcinowi komtur nadał 6 włók ziemiańskich pod warunkiem, żeby mu służyli wg prawa polskiego. W 1340 r. wieś otrzymał niejaki Klawko z Jaworza, zw. Clauko de Jura. Na pocz. XV w. wieś występuje w krzyżackich księgach szkodowych. W 1414 r. była całkowicie spalona a szkody wyceniono na 800 marek. Rok później miała już 34 włóki, z których płacono 17 skojców od włóki czynszu; tylko 14 włók było zagospodarowanych, reszta stanowiła tzw. pustki. We wsi była też karczma a karczmarz płacił 15 skojców podatku. W tamtym czasie wieś leżała w tzw. obwodzie lipińskim. W 1434 r. Paweł von Russdorf w uznaniu zasług dla Mikołaja Salendorf nadał mu 20 włók z zastrzeżeniem, że gdyby zakon po jego śmierci miał cofnąć nadanie, spadkobiercy otrzymają 200 grzywien zadośćuczynienia. Ponadto Mikołaj otrzymał prawa sądownictwa. Za nadania zobowiązany był do służby na koniu w zbroi i płacenia feniga kolońskiego oraz funta wosku rocznie. Jak podają autorzy "Słownika Geograficznego...", ok. 1885 r. była to "wieś nad bitym traktem toruńsko-brodnickim, niedaleko granicy polskiej". Miała 1829,94 morgi obszaru, 61 budynków w tym 32 mieszkalne i 284 m-ców. Z tej liczby katolików było tylko 67. Nie mieli oni swojej szkoły, a dzieci katolickie uczyły się religii w szkole ewangelickiej, w której miały swojego nauczyciela. Do 2. wojny światowej wieś pozostawała w rekach niemieckich. W 1929 r. jej właścicielem był Konrad Schultz. Areał majątku liczył 380 ha i przynosił 3745 marek czystego dochodu gruntowego. Na obszar ten składało się 342 ha ziem uprawnych, 30 ha łąk i pastwisk, 2 ha nieużytków i 5 ha wód. Do majątku należała także mleczarnia. Po wojnie całość zabrał Skarb Państwa Polskiego. Utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, rozwiązane ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Pomorskiego, 1929
Prawa zastrzeżona!

Opis

Dwór wzniesiono pośrodku założenia, którego północną część stanowi park a południową podwórze gospodarcze. Składa się z 2. brył wybudowanych w różnych okresach, w dłuższej osi N-S i przesuniętych względem siebie. Północna (starsza) nakryta jest dwuspadowym dachem i mieści poddasze a południowa, piętrowa, dachem płaskim. Piętrowa część posiada dodatkową kondygnację - mezzanino. Całość głównym wejściem (fasadą) skierowana jest na wschód. Na skutek przebudowy i remontów budynek nie posiada cech stylowych.

Park

Park z XIX w. o pow. 2,25 ha. W 1991 r. podawano 2,65 ha (Parki i Ogrody Zabytkowe w Polsce). Przy drodze gminnej rośnie dąb szypułkowy - pomnik przyrody o obw. w pierśnicy 427 cm.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011