Chociszewo

Stan obecny

Mieszkania, prawdopodobnie własność J.S.T.

Historia

Chociszewo to wieś leżąca na historycznej ziemi lubuskiej, pomiędzy Międzyrzeczem a Zbąszyniem, w pobliżu DK nr 2 (E30). Pierwsze wzmianki pisane o Ch. pochodzą z k. XIV w., kiedy to (w 1393 r.) królowa Jadwiga nadała wieś rycerzowi Grzymkowi Karpickiemu. Zapewne właśnie wtedy ukształtował się układ przestrzenny wsi, z drogą obiegającą stojący pośrodku kościół, skierowany wejściem na zachód. Grzymko niebawem przekazał dobra cystersom z Paradyża, którzy trzymali Ch. aż do sekularyzacji zakonu w 3. ćwierci XVIII w. W 1793 r. władze pruskie przeznaczyły tę wieś pod kolonizację, powstał tu także folwark i wybudowano pierwotny dwór. Początkowo we wsi mieszkały m.in. rodziny Begall, Draber oraz Bunk. W Chociszewie mieszkała np Apolonia Bunk (1794-1857). W 1. poł. XIX w. właścicielem folwarku był oberamtmann Gustav Adolf Ernst Fuss, ożeniony z Fryderyką Schneider, którym w 1822 r. urodził się syn Karl August. Dnia 4 października 1846 r., w miejscowości Krave, Karl zaślubił Karolinę Marię Bandelow, z którą mieli urodzoną w 1855 r. córkę Elizę. Dziedzic był pruskim wojskowym i dosłużył się stopnia leutnanta (porucznika). Ok. 1884 r. dobra miały 735 ha obszaru. Administracyjnie należały do Kreis Meseritz, zaś poczta znajdowała się w Durlettel. W 1896 r. na miejscu starego dworu Fuss wybudował opisywany pałac, a niedługo później w jego otoczeniu założono park krajobrazowy. Wybudowano także nowoczesne (jak na owe czasy) zabudowania gospodarcze. Dziedzic zmarł w 1906 r., zaś majątek prawdopodobnie odziedziczyły dzieci i wnuki, czyli Eliza z mężem Paulem Heinrichem Richardem Paech i tychże córka Elizabeth Charlotte Antonie, urodzona w 1879 r. w Smardzewie (Schmarse). W 1905 r. Elizabeth wyszła za Karla Ludwika Pfeiffera, z którym mieli troje dzieci. Jednak czy dalej posiadali oni Chociszewo nie wiemy, albowiem jako miejsce urodzenia dzieci wymienione jest miasto Kassel w Niemczech, gdzie też Elizabeth zmarła w 1969 r. Niestety nie posiadamy danych statystycznych z tego okresu, albowiem Ch. z racji swego położenia nie znalazło się ani w Słowniku Geograficznym..., ani księgach adresowych okresu międzywojennego. Po 2. wojnie światowej dobra zostały zabrane przez Skarb Państwa Polskiego, a na bazie dawnego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane na mocy ustawy rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego, w 1991 r. Później pałac przejęła AWRSP albo J.S.T. i przeznaczony został do celów mieszkaniowych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Polski dla przemysłu... 1926;
Paul Hofmann "Grossgrundbesitzer- und Güter-Lexikon zugleich Adressbuch..." Berlin 1883;
Portal genealogiczny GEDBAS;
Marek Gaworski "Zamki, pałace, dwory w Polsce" Arkady, W-wa 2015;
Geoportal;
Mapster:
17037 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_298_Meseritz_ca1893_DRMC5820298.jpg
5917 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3660_Bratz_1938.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac neobarokowy, wybudowany na rzucie litery "L", fasadą skierowany na SE, piętrowy, podpiwniczony, nakryty dachami o wielu spadach, mieszczącymi poddasza użytkowe. We wszystkich elewacjach nieznaczne ryzality, stanowiące zarazem zakończenia skrzydeł budynku. Wejście główne znajduje się w jego płd. narożniku, w znacznym ryzalicie zwieńczonym barokowym szczytem.
Zespół pałacowy w Chociszewie zlokalizowany jest w płn.-wschodniej części wsi, założonej na planie owalnicy rozciągającej się w kier. NW-SE. Centralnym punktem tej owalnicy był kościół. Zespół składał się z części gospodarczej i rezydencjonalnej z pałacem oraz parkiem w płn. narożniku wsi. Układ przestrzenny założenia jest w znacznej mierze przekształcony.

Park

Pozostałości parku z pocz. XX w., o bliżej nieokreślonej powierzchni. W 1991 r. podawano pow. 2,5 ha. Jego teren w większości zamieniony został na działki i powstała tu typowa zabudowa wiejska.
Informacje pochodzą z książki / Parki i Ogrody Zabytkowe w Polsce - Stan 1991 r.

Inne

Zabudowania gospodarcze
Kościół, mur. XIV w. / XV w. / pocz. XX w., par. p.w. świętego Jana Chrzciciela

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011