Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Raduchów

Raduchow

Województwo:wielkopolskie
Powiat:ostrowski (wielkopolski)
Gmina:Sieroszewice
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Teren pod zarządem J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś wzmiankowana dość późno, bo dopiero na pocz. XVI w. Mogła jednak istnieć znacznie wcześniej, gdy wraz z Kakawą w pow. kaliskim należała do protoplasty rodu Zajączków – Piotra z Wrzący – podkomorzego sieradzkiego. W 1446 r. ów Piotr zapisywał 10 grzywien czynszu rocznie na Mącznikach i Kakawie, Janowi Kotowi, altaryście ołtarza świętego Wojciecha i Stanisława, Mikołaja, Małgorzaty i Barbary w kościele NMP w Kaliszu. W 2. poł. XV w. dziedzice Kakawy nazywali się już Zajączkami. Adam Zajączek w 1477 r. zapisywał na poł. Kakawy 100 grzywien posagu i t. wiana żonie Dzichnie. Wieś ta otaczała ówczesne Raduchowo od północy (leżała po drugiej stronie Prosny), a obecnie dzieli się na trzy części: Starą, Nową i Kolonię. Zajączkowie mieli kilku synów: Jakuba, Marcina, Andrzeja i Dersława, z których dziedzicem K. i Raduchowa był Jakub. Ten w 1509 r. zapisywał na poł. K. 100 grzywien posagu i t. wiana żonie, Dorocie Piekarskiej. Nazwa „Raduchowo” zanikła w XVI w., zaś później wieś występowała w źródłach wyłącznie jako Raduchów. Zajączkowie zwali się zamiennie Kakawskimi; nazwiska te mieszały się i przenikały z racji na bliskość posiadanych przez nich wsi. Spotyka się je także w postaci Zajączków – Kakawskich. Jedynym nazwiskiem „obcym” jakie pojawia się we wsi w XVI w. są Kaniewscy z pobliskiego Kaniewa, którzy pretendowali do części dóbr poprzez ożenek z jedną z panien Kakawskich. Oprócz gruntów w skład majątku wchodziły także młyny, czyli „Rachuta” i młyn Wączowski, inaczej zwany „Radniczysko” o 3 kołach walnych. W 1579 r. wieś miała 2 i pół łanu, 4 zagrodników, 1 komornika i 2 rzemieślników. Właścicielką ½ wsi była Jadwiga Kakawska, zaś druga połowa należała do Andrzeja Zajączka. Pod koniec XVI w. właścicielami wsi byli już sami Zajączkowie. Zacna ta rodzina, pieczętująca się herbem Świnka, siedziała w Raduchowie do końca XVIII w., czyli ogółem przez prawie 300 lat. Przyniosła Wielkopolsce wielu obywateli pełniących liczne funkcje kościelne i urzędowe. Ostatnim dziedzicem z niej pochodzącym był jeden z pięciorga dzieci Jakuba i Anny Bieniewskiej – Kajetan Zajączek. Ok. 1769 r. ożenił się on z Rozalią Objezierską, z którą miał troje dzieci. Żadne z nich nie miało jednak pozostać w Raduchowie, gdyż nadszedł pamiętny rok 1793 wraz z III rozbiorem Polski. Zapewne przez podstawioną osobę, w tym wypadku Kazimierza Biernackiego, stolnika piotrkowskiego, komisarza granicznego kaliskiego, sprzedano dobra za 90 tys. złp. w obce ręce. W latach 20. / 30. XX w. posesorami Raduchowa byli Józef Bąkowski z żoną Ludwiką Szczepkowską i są to ostatnie polskie nazwiska w Raduchowie w tymże stuleciu.
W 1885 r. Na R. składała się wieś oraz dominium w pow. odolanowskim. We wsi znajdowało się 10 domów z 86 m-cami, w tym 78 katolików i 8 ewangelików, zaś na terenie domeny 9 domów i 127 m-ców. Majątek należący do Mende’go posiadał 635 ha gruntów, w tym 345,37 ha ziem uprawnych, 74,71 ha łąk, 187,6 ha lasów, 2,25 ha nieużytków i 25,57 ha wód. Do podatku gruntowego wykazywano 4445 marek. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła oldenburskiego, posiadało własną mleczarnię, cegielnię i młyn wodny zwany „Górski” nad Bystrzem (lewą odnogą Prosny). Okręg dominalny wraz z młynem miał 10 domów i 136 m-ców, w tym 73 katolików i 63 ewangelików. Dobra prawdopodobnie znajdowały się w rekach niemieckich do 1920 r., następnie przeszły w ręce Zdzisława Daszkiewicza h. Korybut (1888-1965), syna Józefa i Witoldy Chrzanowskiej. Zdzisław ożeniony był z Ireną Łucją Daszkiewicz (1891-1945), z którą mieli troje dzieci: Konstantego, Stanisława i Barbarę. W 1926 r. majątek Daszkiewiczów miał 301,27 ha, w tym 222,38 ha ziem uprawnych, 39,5 ha łąk i pastwisk, 18 ha lasu, 11,17 ha nieużytków oraz 10,22 ha wody. Do oszacowania podatku gruntowego wykazywano 1029 talarów dochodu. Wieś w 1926 r. liczyła 245 mieszkańców, a w okresie 1939-45 nosiła nazwę Raden. W okresie międzywojennym była tu także kuźnia M. Jabłońskiego, kołodziej A. Kazimierczak i restauracja A. Dobrzyńskiego. Po 2. wojnie światowej ziemie folwarku rozparcelowano, a dwór zapewne służył jako mieszkania. Budynek nie zachował się do czasów obecnych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga adresowa Polski dla przemysłu..., 1926;
Geoportal;
Mapster:
5633 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4475_Kraszewice_1944.jpg
16416 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
4474_Grabow_a.d._Prosna_1940_UPKrak.jpg
5632 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4474_Grabow_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarku w Raduchowie zostały prawie w 100% rozebrane. Zniknął dwór, podwórze gospodarcze w płd.-wschodniej części zespołu i drugie w części płn.-zachodniej, a także czworaki przy drodze przecinającej zespół w kier. N-S. Współczesne budynki nie mają raczej związku z folwarkiem i zostały zapewne zbudowane już po wojnie. Dwór stanowił zach. pierzeję podwórza gospodarczego, a fasadą skierowany był na zachód.

Park

Pozostałości parku z k. XIX w. o pow. ok. 3 ha, zajmujące płn.-wschodnią część dawnego zespołu dworskiego. Nie był to typowy ogród ozdobny lecz park bazujący na naturalnym drzewostanie, zaś drzewa rosnące tu obecnie pochodzą raczej z okresu powojennego.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.