Siemionka

Stan obecny

Własność ANR.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś Siemionka w czasach staropolskich nie istniała. Pod koniec średniowiecza tereny te zajmował duży kompleks leśny, którego wnętrze wykarczowano ok. XIV / XV w. i założono osadę Trzcinica. Wioska powstała na płd. brzegu rzeczki Pomianki, zaś nazwę otrzymała od porastających jej brzegi trzcin. Przez cały okres swego istnienia, aż do 1812 r. należała do rodziny Trzcińskich h. Leliwa. W XVII w. nie istniała jeszcze ani Siemionka, ani Aniołki, Ignacówka i Piotrówka. Pierwszym znanym nam właścicielem majątku był Szymon Antoni Trzciński (jego rodziców nie znamy) ożeniony z Aleksandrą Myszkowską h. Jastrzębiec. W 2. poł. XVII w. Trzcińscy wybudowali w T. kościół parafialny. Księgi kościelne zaczęto prowadzić w 1682 r., zaś parafię oprócz T. stanowiły sąsiednie Pomiany. Piotr i Aleksandra mieli jedynego syna Piotra (1695-1763), ożenionego z Joanną Mączyńską. W zapiskach znajdujemy aż dziewięcioro ich dzieci urodzonych w Trzcinicy. Byli to kolejno: Teresa Jadwiga, Anna Zuzanna, Marceli Konstanty, Eleonora, Franciszka Antonina, Paweł Antoni, Teresa i Jan Marcin. WGM wymienia tylko jedną córkę – Barbarę, zam. za Wojciecha Walewskiego. Około 1740 r. Piotr Trzciński, wówczas już miecznik gostyński, ożenił się ponownie - z Urszulą Brzostkiewicz. Mieli oni jeszcze siedmioro dzieci: Marię Aleksandrę Annę, Stefana Jana Antoniego, Agnieszkę Konstancję Eufrozynę, Kunegundę Franciszkę Katarzynę, Ignacego Dominika Kajetana, Rocha Egidusza Walentego oraz Apolonię Karolinę Teklę. W dniu 18 lutego 1763 r. zmarł dziedzic, którego pochowano w krypcie u franciszkanów w Gostyniu. Dobra objął jego syn Stefan, który w Trzcinicy wybudował nowy dwór. Niebawem nowy budynek dworski wystawiono także w Pomianach. Stefan T. zaślubił Anielę Jastrzębowską h. Pobóg, a w 1774 r. w T. urodził się ich pierwszy syn Jan Józef Dyzma (żył tylko 8 tygodni). W latach 70. Trzcińscy zaczęli zakładać na swoich dobrach mniejsze folwarki, m.in. Dzierżawnik (Dzierzążnik), a później Laski i Piotrówki. Ich kolejne dzieci rodziły się w Trzcinicy albo Pomianach. Zarządcami dóbr pod k. XVIII w. była rodzina Czerników, a ekonomem Jan Sakowski. Dziedzic Stefan Trzciński zmarł pod koniec lutego 1799 r. Na pocz. XIX w. dobra odziedziczył jego syn Ignacy, ożeniony z Teklą Ignatowską. W okresie 1807-1820 urodziło się ich sześcioro dzieci: Napoleon Józef, Kamila Aniela, Aniela Julia, Edward Wincenty, Tekla oraz Włodzimierz. Stara dziedziczka – Aniela – zmarła w Pomianach dnia 7 listopada 1812 r. Zapewne od jej imienia powstały folwarki Aniołka (zniekształcona Anielka?) I i II. Z kolei od imienia dziedzica utworzono folwark Ignacówka. Niestety nie wiemy kiedy dokładnie powstała Siemionka, być może również jeszcze przed sprzedażą dóbr trzcinickich w obce ręce. Niemcy kupili także Pomiany, które z czasem uzyskały miano dóbr rycerskich i wchłonęły folwark Siemionka. Pod koniec XIX w. właścicielem Siemionki był Riger, zaś Pomian August Herman Kersten, ożeniony z n.n. Luizą.
W 1885 r. Siemionka leżała w pow. ostrzeszowskim i miała 4 domy z 95 m-cami, w tym 74 katolików i 21 ewangelików. Dobra liczyły 411 ha, w tym 276 ha ziemi uprawnej, 43 ha łąk i 82 ha lasów. Pomiany miały podobny areał, lecz po 1911 r. uległy parcelacji, przy czym właścicielom pozostawiono 151 ha gruntów ornych i 75 ha lasu. W 1902 r. Herman Kersten junior nabył Siemionkę od Rigera. Po wybuchu I wojny światowej brał udział w walkach jako kapitan wojska niemieckiego. W bitwie pod Verdun stracił nogę, po czym osiadł w Siemionce, gdzie mieszkał aż do 1945 r. Ojciec zmarł ok. 1910 r. po czym majątek w Pomianach odziedziczyła Luiza Kersten. Była ona również dziedziczką pałacu Wężyków w Mroczeniu. Po jej śmierci wszystko odziedziczył Herman Kersten - junior. Jego żona była pielęgniarką w szpitalu w Oleśnicy. Dziedzice uczestniczyli w akcji germanizacyjnej i chętnie użyczali swoich majątków niemieckiej agenturze. Mieli czworo dzieci w tym syna Maksa, który w 1939 r. postrzelił w czasie polowania sąsiada ze Smardzy – Jana Zimocha. Ten nie przeżył, więc młody Kersten został postawiony przed sądem. Przed wieloletnim więzieniem Maksa uratował leśniczy Feliks Osiński. Gdy po wybuchu 2. wojny światowej Osińskiego osadzono w Oflagu Woldenberg, dziedzic Kersten odwdzięczył mu się za pomoc i pomógł w uwolnieniu z obozu. Herman musiał mieć niezłe znajomości, bo załatwił także Osińskiemu posadę nadleśniczego w Świdniku. Leśniczy wykorzystał to później i współpracował z oddziałem Armii Krajowej „Nerwy”.
W 1926 r. wieś należała do Hermana Kerstena, zaś dobra miały 397,5 ha obszaru, w tym 337,5 ha ziem uprawnych, 40 ha łąk i pastwisk, 7,5 ha lasu oraz 12,5 ha nieużytków. W celu oszacowania podatku gruntowego wykazywano 1032 talary czystego dochodu. Pomiany w tym czasie liczyły 321 m-ców, zaś Siemionka nie znalazła się w księdze adresowej Polski. W latach 1939-45 r. wieś nosiła nazwę Kerstenbruch. Rodzina Kerstenów była posiadaczami majątku do stycznia 1945 r., kiedy to uciekli w obawie przed nadciągającym frontem. Po wojnie dawny folwark został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Utworzono tu filię PGR Trzcinica, rozwiązanego ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego w październiku 1991 r. Po przejęciu gospodarstwa przez AWRSP w dworze prawdopodobnie utworzono mieszkania. Obecnie budynek wygląda na niezamieszkały.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga adresowa Polski dla przemysłu..., 1926;
Rocznik Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 1914/19 w Poznaniu, cz. druga, Poznań 1935
Polskie Formacje Wojskowe – strona na FB
Gazeta Powszechna, Poznań, czwartek, dnia 3 sierpnia 1939 r., nr 176
Geoportal;
Mapster:
5748 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4873_Reichthal_2_1940.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na zachód, parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, z parterową przybudówką od południa. Od strony fasady nieznaczny ryzalit zwieńczony trójkątnie, z wejściem pośrodku, poprzedzony schodami.

Park

Park z poł. XIX w., zajmujący dz. ewid. nr ...791/41 o pow. 1,577 ha (pomiar: Geoportal, 22.04.2019 r.) . Z parku wydzielono dz. na której wznosi się dwór (791/40) oraz niewielką dz. w części północnej (nr 791/37).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011