Bogusławice

Stan obecny

ANR lub prywatny dzierżawca.

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwszym właścicielem wsi w czasach staropolskich był Bartłomiej z Bogusławic, który w 1450 r. sprzedał ją za 20 grzywien Mikołajowi z Bogusławic. Kolejny dziedzic to Marcin Chmielnik de Bogusławice, żonaty z niejaką Anną, wymieniony w 1462 r. z okazji terminu z Pawłem Pniakiem (Pieniakiem, Bieniakiem). W 1469 r. zapisywał na połowie tych dóbr 20 grzywien posagu i tyleż wiana drugiej żonie, Małgorzacie. Dziedzicem drugiej części wsi był Jan Król, który miał też Biernacice. Niedługo później dziedzicami byli: Jan Pieszczek a następnie Stanisław i Wawrzyniec Bogusz. Już pod koniec XV w. w źródłach znajdujemy nazwisko Bogusławskich. Była to drobna i bardzo liczna szlachta, pieczętująca się różnymi herbami, z których najczęstszymi były Prus, Prus II, Świnka i Jastrzębiec. W 1504 r. bracia niedzielni Jan, Maciej i Wawrzyniec przeprowadzili działy dóbr po ojcu i matce, na skutek których wieś wzięli dwaj pierwsi. W tamtym czasie dzieliła się ona na Bogusławice Górne i Nadolne. W poł. XVII w. dziedzicem był Mikołaj, syn Stanisława Bogusławskiego Mnicha. W okresie wojen szwedzkich dobra należały do Mikołaja Suchorskiego, części wsi posiadał także Wojciech Drwalowski, który przekazał je Wojciechowi Bogusławskiemu. Kilka lat później dziedzicami tzw. Piotrowszczyzny byli Agnieszka i Ludwik Bogusławscy. Na pocz. XVIII w. Agnieszka była już wdową, a majątek przekazała synowi Andrzejowi. Bogusławice znajdowały się w rękach spadkobierców jego i brata Wojciecha, przez kolejnych kilkanaście lat. Córką Wojciecha była Zofia, zamężna dwukrotnie: za Józefa Prusinowskiego i Antoniego Korzeniowskiego, któremu w 1730 r. zapisywała 4 tys. złp. "pon. pridie Praesent. N. M. P.". Oprócz Korzeniowskiego w połowie XVIII w. poszczególne folwarki w różnych częściach Bogusławic należały głównie do potomków Bogusławskich. W 1750 r. Franciszek, syn Wojciecha i Marianny Sosnowskiej zdecydował się sprzedać swoją część Zygmuntowi Kurczewskiemu. Drugi dział należał do Jana, a następnie wdowy po nim - Marianny (2-o v. Brzeskiej) i ich synów Władysława, Jakuba i Macieja. Trzeci dział - Lisieczyzna - trzymał w tym czasie Wojciech Komornicki. Ok. 1775 r. części zwane - Dzierzbińszczyzna, Kotarbszczyzna i Kurcewszczyzna - nabył Jan Wodecki, który trzy lata później sprzedał je Tomaszowi Gałczyńskiemu. Tenże Gałczyński posiadał także część Bogusławic Dolnych zwaną Załuszczyzną. Część Macieja Bogusławskiego kupił Jakub Taczanowski. Ok. 1778 r. wszystkie części prócz tej Taczanowskiego nabył Ignacy Radzimski, ożeniony z Barbarą Gorzewską. W ciągu kolejnych 10 lat na drodze licznych transakcji przejął ponad połowę wsi, w tym części Komorniczyzna (Komornikowszczyzna), Chmielnikowizna i Bogusławizna; w tym czasie Taczanowski swoją część sprzedał Cyprianowi Sokoli Gałczyńskiemu za 3100 złp. Ostatnie części Bogusławic Radzimski nabył w 1790 r. od spadkobierców Drwalewskich - Piotra i Wojciecha Kamińskich, za 6 tys. złp. Dalej wzmianki o polskich właścicielach się urywają. W 1827 r. wieś miała 15 domów i 215 m-ców; w 1885 r. 251 m-ców. Od 1864 r. 54 morgi gruntów należały do włościan. Do folwarku należało 1420 mórg, w tym 411 m. ziem ornych na których głównie uprawiano pszenicę, 120 m. łąk i pastwisk, 23 m. ogrodów warzywnych i owocowych oraz 796 m. lasów, zagospodarowanych dopiero od 1859 r. W 1885 r. wieś leżała na terenie gminy Tuliszków w powiecie konińskim i należała do parafii w Dzierzbinie. W okresie międzywojennym majątek o pow. 672 ha należał do Leokadii Radońskiej. We wsi stał wiatrak należący do W. Doczekalskiego. Po 2. wojnie światowej majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Teki Dworzaczka (Regesty)
Księga Adresowa Polski, 1930

Opis

Dwór parterowy, nakryty dachami dwuspadowymi, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi W-E. Składa się z dwóch brył, dostawionych prostopadle do siebie. Główny podjazd znajduje się od strony parku (od str. południowej) i dlatego tę elewację przyjmujemy jako fasadę budynku. Nad wejściem poprzedzonym okrągłym podjazdem wznosi się trójkątna wystawka. Od północy budynek posiada dwa ryzality, czy też przybudówki.
Układ przestrzenny założenia dworskiego, pomimo niekorzystnych zmian jest czytelny. Podwórze gospodarcze znajduje się na zachód od części rezydencjonalnej. Cały zespół zajmował prostokąt usytuowany dłuższą osią w kierunku W-E, o pow. ok. 5 ha.

Park

Park z XIX w. Razem ze stojącym wewnątrz dworem zajmuje obszar ok. 1,92 ha. Grupa starodrzewu rosnąca na płd. od dworu ma pow. ok. 0,8 ha. W płn.-zachodnim narożu parku, śródparkowy staw z pomostem pośrodku.

Inne

Czworaki

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011