Dzierzbia

Stan obecny

Prawdopodobnie teren prywatny.

Historia

Dwór z XIX w.
Dzierzbia to wieś leżąca nad rzeką o tej samej nazwie, w odległości 5 km na zachód od centrum miejscowości Stawiski i 13 km na wschód od centrum Kolna. Rzeczka ta wpada do Narwii, zabierając po drodze wody rz. Mogilny. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1416 r. W XV w. była ona gniazdem rodowym Dzierzbickich, herbu Topór. Niegdyś na D. składało się kilka wsi, jak np. Dzierzbia - Rogale. W 1827 r. wieś miała 24 domy ze 198 m-cami. Dobra w 1880 r. obejmowały 4834 morgi i leżały w ówczesnej guberni łomżyńskiej. Ich właścicielem był Roman Lasocki h. Dołęga, syn Antoniego i Marianny z Rogowskich, posiadacz także Lechlina (koło Skoków w Wielkopolsce), zmarły dn. 8 stycznia 1887 r. w Hotelu Francuskim w Poznaniu. Miał 69 lat; jego żoną była Emilia Dunin h. Łabędź, córka Antoniego, referendarza stanu i Emilii Bykowskiej. Mieli czworo dzieci: Stanisława (1856-1912), Romana Piotra (1858-1919), Antoniego (1864-1911) oraz Magdalenę (1871-1905). Stanisław w 1892 r. ożenił się w Przysiece z Anną Kurnatowską h. Łodzia, córką Stanisława, marszałka i Leonii Potworowskiej. Mieli oni trzech synów: Romana (1893-1964), ożenionego z Anną Marią Józefą Kisielnicką h. Topór (1900-1968); Mariana (1895-1950), ożenionego z Janiną Krupek-Kozakowską h. Lilia Darta oraz Stanisława (ur. 1895), prawdopodobnie bezpotomnego. Kurnatowska umarła w 1911 r. w Berlinie i pochowana została w Biezdrowie.
Roman zaślubił Józefę w 1921 r. w Porytem i mieli troje dzieci: Zygmunta (1921-1993), ożenionego z Kamilą Zofią Kozłecką; Krzysztofa (1924-2002), ożenionego z Teresą Marią hr. Potocką h. Pilawa oraz córkę Teresę (1927-2013), bezpotomną.
W 1921 r. wieś liczyła 422 mieszkańców. W 1930 r. właścicielem D. o pow. 850 ha był Roman Lasocki. Majątek posiadał własną gorzelnię, tartak i młyn, ponadto we wsi znajdowały się Zakłady Ogrodnicze M. Cybulskiego i sklep spożywczy A. Trepki. Roman Lasocki walczył wraz z synami w Powstaniu Warszawskim. On pod pseudonimem "Uprawa", Zygmunt - "Dołega" i Krzysztof jako "Kula". Wszyscy trzej przeżyli wojnę, a Roman doczekał nawet wnuków: Michała ur. 1954 i Marię ur. 1955 (dzieci Krzysztofa) oraz Romana ur. 1957 r. (syna Zygmunta).
Pod koniec 1939 r. wieś znalazła się na terenie Białorusi, od listopada t.r. - Białoruska SRR. W czerwcu 1941 r. znalazła się pod okupacją niemiecką. Po 2. wojnie światowej dawne dobra Lasockich zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka genealogia Minakowskiego "Sejm Wielki", Marka Minakowskiego;
Księga adresowa Polski..., 1930
Geoportal;
Mapster:
13754 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 2698_Stawiski_1944_UPKrak.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Dzierzbi nie istnieje. Wznosił się we wschodnim narożniku parku i fasadą skierowany był na SW (płd.-zachód). Nie istnieje też "fabryka" zaznaczona na mapie archiwalnej (prawdopodobnie gorzelnia), ani zabudowania gospodarcze, z wyjątkiem jednego podłużnego budynku na dz. ewid, nr ...642/2.

Park

Park dworski w Dzierzbi nie istnieje, aczkolwiek do rejestru wpisana jest pod nr 181 z 27 lipca 1981 - aleja kasztanowo-wiązowa. Prawdę powiedziawszy - na mapie sat. żadnej alei nie widać, a teren dawnego parku wygląda na - najłagodniej mówiąc - nieużytki. Jego powierzchnia przed 1945 r. wynosiła 3,43 ha (obecna dz. ewid. nr ...591).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011