Kaczkówko

Stan obecny

Do niedawna własność firmy Cerplon z Cerekwicy. Obecnie stan własności nieznany, prawdopodobnie AWRSP.
Obiekt pusty, zamknięty, na razie pilnowany przez lokatorów przybudówki.

Historia

Dwór z 1889 r.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1150 r., kiedy to Zofia - żona Zbiluta dała Godzisławie i Kaczkowo cystersom wągrowieckim. W średniowieczu wykształcił się podział wsi na Kaczkowo Wielkie leżące po zachodniej i Kaczkowo Małe, leżące po wschodniej stronie Jeziora Kaczkowskiego. Pierwsi posiadacze tych ziem w XV w. pisali się "de Kaczkowo". Zarówno w jednym jak i drugim Kaczkowie wśród XV i XVI-wiecznych właścicieli przewijały się nazwiska Świątkowskich i Kaczkowskich. W 1450 r. występował tu Świętosław, który był również dziedzicem w Złotnikach, następnie bracia: Paweł żonaty z Katarzyną i Andrzej (1452 r.), Stanisław Świętomira (1469 r.), Piotr Kaczkowski z żoną Dzichną (1477 r.), Małgorzata, córka Dobiesława zwana "Puszkarką" (1488 r.). W tym czasie dobra po drugiej stronie jeziora należały do Piotra Świątkowskiego. 30 lat później dziedzicem ? wsi był Jan Kaczkowski żonaty z Felicją Cerekwicką, następnie Mikołaj żonaty z Anną Golejewską. Od ok. 1569 r. właścicielem rozlicznych dóbr na Pałukach, m.in. Świątkowa, Uścikowa, Posługowa, Tonowa, Marcinkowa, Podobowic, Ustaszewa i Kaczkowa był Stefan Grudzieński. Część tych dóbr nabył od Zajączkowskich, potomków Macieja Świątkowskiego. W 1579 r. część Kaczkowa Małego była w rękach Macieja Kaczkowskiego, który w 1615 r. sprzedał ją Sebastianowi Grabowskiemu, synowi Daniela za 5 tys. ówczesnych złotych. Wtedy też zaczęła pojawiać się w źródłach nazwa Kaczkówko. 2 lata później, również za 5 tys. złp. Kaczkówko kupił od Sebastiana Grabowskiego, Mikołaj Pląskowski "Kołdras", a w 1628 r. sprzedał ją Aleksandrowi Łochyńskiemu, pisarzowi grodzkiemu nakielskiemu za 6,2 tys. zł.
Zaledwie 3 lata później kolejnym właścicielem wsi został Wojciech Skwarkowski, żonaty z Dorotą Zberkowską. W latach 1643-1645 sprzedali oni Kaczkówko Stanisławowi Zbyszewskiemu. W okresie do końca XVII w. kolejnymi właścicielami wsi byli: Tomasz Miecznikowski herbu Pobóg, Ignacy Miecznikowski, Maciej Drachowski żonaty z Anną z Przybińskich, Paweł Zawadzki, Piotr Kobyleński (Kobeliński?), Andrzej Nowowiejski (1691 r.), a dalej jego synowie, z których w 1719 r. wymieniany był Mikołaj. W rękach Nowowiejskich wieś była do 1740 r., następnie sprzedali ją w 1763 r. Józefowi Pogorzelskiemu, synowi Michała, który w 1767 r. sprzedał ją Annie Broniewskiej, córce Kazimierza. W 1780 r. dziedzicem Kaczkówka był Michał Gorecki, syn Macieja i Anny Broniewskiej. Ten sprzedał majątek bratu Józefowi za 28,5 tys. zł. Jednym z synów Józefa, zmarłego w 1803 r. był późniejszy proboszcz w parafii Cerekwica. Kolejnymi właścicielami tych dóbr prawdopodobnie byli już Niemcy, m.in. Rudolf Nasse. W okresie 1846 – 1857 właścicielem Kaczkówka był Jakub Śliwiński wskazują na to dwie książki - "Opisanie Historyczno-statystyczne wielkiego Księztwa Poznańskiego" wydana w Lipsku 1846 roku, wskazuje Jakuba Śliwińskiego jako właściciela Kaczkówko. Tym samym ów książka wskazuje na fakt, że w 1846 roku w Kaczkówku znajdowało się 5 dymów i mieszkało 65 ludzi. Z kolei następna książka już w j. staroniemieckim pt. " Hand-Matrikel der in sämmtlichen Kreisen des Preussischen Staats auf Kreis- und Landtagen vertretenen Rittergüter K.Fr. Rauer (HG)" wydana w Berlinie 1857 roku, również jasno wskazuje Jakuba Śliwińskiego jako właściciela Kaczkówko w 1857. Po śmierci swojej żony, gdzieś w latach 1857-1876 Jakub Śliwiński sprzedał Kaczkówko. W 1889 r. wzniesiony tu został, być może dla Karola Silbora, obecny dwór. W 1926 r. właścicielem majątku był Franciszek Frankowski. Jego areał liczył 297,3 ha, w tym 259,35 ha ziem uprawnych, 23,45 ha łąk i pastwisk, 7,24 ha wód. Resztę stanowiły nieużytki. Czysty dochód gruntowy wynosił wówczas 975,9 talarów. W księdze adresowej z 1930 r. jako właściciel Kaczkówka wymieniany jest dr. H. Wunschik. Wieś liczyła w tym czasie 113 mieszkańców. W latach 1873-1919 oraz 1939-1945 nosiła niemiecką nazwę Sommerfeld. Po 1945 r. majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych. Prawa zastrzeżone (M.K.)

Opis

Parterowy dwór w formie klasycystycznej willi, z charakterystyczną piętrową częścią środkową. Wejście do dworu poprzedzone schodami zdobi portyk wsparty na czterech kolumnach doryckich, oraz balkon z ażurową balustradą.
Dwór do niedawna zamieszkały, dzięki czemu jest w stosunkowo dobrym stanie technicznym - jeszcze do uratowania. Wymaga natychmiastowego remontu.

Park

Park krajobrazowy z przełomu XIX i XX w. W kompozycji parku wydzielone są charakterystyczne obszary z wielogatunkowymi masywami drzew, tworzące parkowe wnętrza okolone starodrzewem. Rośnie tu nadal ponad 500 drzew, reprezentowanych przez ponad 20 gatunków, m.in. jesiony, graby, brzozy, klony zwyczajne i klony jawory, lipy drobnolistne, oraz wiązy szypułkowe i polne. Mimo postępującej dewastacji, w parku nadal możemy wyróżnić niektóre dawne aleje i szpalery drzew.

Inne

Zabudowania gospodarcze z pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011