Sójkowo

Stan obecny

Stan własności (2022) nieznany, mieszkania prywatne.
Wcześniej własność ANR.

Historia

Dwór z XIX w.
W dawnych wiekach była to znana i dość znaczna wieś. XIX-wieczni badacze mylili ją z Sójkowem koło Trzęsacza (B. Ulanowski). W XV w. stanowiła własność królewską. W 1442 r. król Władysław III Warneńczyk zastawił ją za 100 grzywien Janowi z Kościelca. Ugodę pomiędzy Andrzejem i Mikołajem Kościeleckimi, dotyczącą tego zastawu, potwierdził w 1493 r. król Jan Olbracht. Później dzierżawę tę, o wielkości 6 łanów osiadłych, trzymał w latach 1560-1582 Andrzej Modlibóg herbu Rola.
Na przestrzeni stuleci wieś stanowiła wspólne dobra z pobliskim Sławęcinkiem. W XVIII w. powstał tu folwark w powiecie inowrocławskim, a jednymi z ostatnich właścicieli przed zaborem pruskim byli: Ośniałowski i Józef Wałecki, który opłacał z Sójkowa 50 złp. "kwarty". Później prawdopodobnie Sójkowo przeszło w ręce niemieckie i w XIX w. otrzymało miano "dóbr rycerskich" - Rittergut. Dziedzicem wsi w 2. połowie XIX w. był Wojciech Nowacki (zm. w 1880 r.), następnie rodzina Legis, a od około 1884 r. Brzescy. Areał majątku liczył w tym czasie 237 ha, w tym 224 ha ziem uprawnych i 3 ha łąk. Czysty dochód gruntowy w 1884 r. wynosił 7106 marek. Oprócz zabudowań dworskich w Sójkowie były 4 domy, zamieszkałe przez 109 osób, w całości wyznania katolickiego. W 1908 r. właścicielem 1000-morgowego majątku został Stanisław Brzeski z Cieślina. Jego specjalizacją była reprodukcja nasion buraczanych. W 1909 r. dochód gruntowy wynosił 7326 marek. Oficjalnie majątek należał do Zofii Brzeskiej mieszkającej we Wrocławiu, a Stanisław był tylko dzierżawcą. Administratorem z kolei był w tym czasie Marian Chmielewski. W 1926 r. areał gruntów liczył 237, 5 ha, w tym 229 ha ziemi uprawnej. Czysty dochód gruntowy z majątku wynosił wówczas 2442 talary. Prawdopodobnie dobra te należały do Brzeskich aż do wybuchu 2. wojny światowej. W latach 1939-1945 wieś znalazła się pod zarządem niemieckim i nosiła nazwę Rabenstein. Po wojnie z majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, należące do zakładu w Cieślinie. Po rozwiązaniu PGR-ów w 1996 r. w budynku dworku utworzono mieszkania. Teren folwarku wraz z parkiem kupiła osoba prywatna. Rozpoczęła się wówczas systematyczna dewastacja parku i wyrąb wiekowych drzew, powstrzymany dopiero przez sąd. Sam dwór jest w posiadaniu AWRSP, reprezentowanej przez Spółdzielnię Mieszkaniową Rolnik w Steklinie, która wynajmuje tu mieszkania lokatorom. Ciekawostką jest fakt wykreślenia (?) obiektu wraz z parkiem z rejestru zabytków.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych. Prawa zastrzeżone (M.K.)

Opis

Dwór parterowy, nakryty dwuspadowym dachem, ze znacznym piętrowym ryzalitem z wystawką dachową, poprzedzonym schodami. Od strony wschodniej budynek poszerzony jest o przybudówkę. W jego wnętrzu zachował się dawny dwutraktowy układ z sienią na osi. W pewnej mierze zachowała się też oryginalna stolarka i elementy wykończeniowe, np. ozdobne rzeźbienia przy schodach.
Na terenie dawnego folwarku powstała nowoczesna przetwórnia warzyw, własność prywatnej spółki rolnej.

Park

Pozostałości parku, zapewne z 2. poł. XIX w. o pow. ok. 2 ha. Obecnie wnętrze parku przypomina pobojowisko, z rosnącymi gdzieniegdzie pojedynczymi drzewami i szpalerami drzew na jego obrzeżach. Zachował się tu także śródparkowy staw. Z kilku rosnących wcześniej w parku pomników przyrody, zachował się wiąz szypułkowy o obw. w pierśnicy 370 cm

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011