Smardzewo

Stan obecny

Teren prywatny lub J.S.T.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Smardzewo to wieś leżąca 7 km na płd.-zachód od Sławna, obok Jeziora Smardzewo (dawniej - Smarschower See), przy drodze z Karwic do Ostrowca. Nosiła również nazwy Smaczewo i Smarżewo. Pochodzi z czasów średniowiecza, zaś po raz pierwszy jej nazwę zapisano w 1665 r., gdy zmarł dziedzic - Nicolaus von Below. Z rąk wdowy, S. przeszło na Rudigera Ottona von Zitzewitza. Ten miał syna Ernsta, który w 1731 r. sprzedał dobra. Może tu chodzić o Ernsta Carla v.Z. (1681-1739), gdyż inny Ernst żyjący w tym samym czasie posiadał majętność Stowięcino (Stojentin). Nowym nabywcą został Ludwig F. Marschall von Bieberstein. W 1740 r. sprzedał on wieś pochodzącemu z Krągu (Krangen) Ottonowi Friedrichowi von Podewils (16.07.1699-5.12.1760), ożenionemu z Cathariną Marią von Blumenthal. Prawdopodobnie w rękach ich potomków majątek pozostawał przez kolejne 100 lat. W 1772 r. założony został drugi folwark we wsi, a w jej wschodniej części wybudowano wiatrak. W zw. z tym w późniejszym czasie dobra funkcjonowały jako "A" i "B". Gospodarstwo "A" w 1861 r. kupiła wdowa o nazwisku Schmidt. W tamtym czasie wieś liczyła ok. 57 gospodarstw domowych i 269 m-ców. Obydwa folwarki scalone zostały na pocz. XX w., zaś po 1. wojnie światowej dokupiono grunta wsi Żegocino. W 1938 r. dobra częściowo odparcelowano, w wyniku czego na gruntach odkupionych przez rząd powstało ok. 30 gospodarstw włościańskich.
W okresie międzywojennym we wsi znajdowały się: szkoła, gospoda, sklep kolonialny, kuźnia, poczta, wiatrak i przytułek dla biednych. Działały tu stowarzyszenia: sportowe i śpiewacze. Ewangelicka ludność uczęszczała do kościoła w Rzyszczewie. W 1939 r. Smardzewo miało 699 ha łącznego obszaru i 247 m-ców. Wojska radzieckie wkroczyły do wsi 7 marca 1945 r. Po wojnie gospodarstwo znajdowało się pod zarządem Rosjan, a po 1950 r. na bazie dawnego folwarku powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Niemieccy rolnicy zaczęli opuszczać wieś po 1947 r., a aż do 1958 r. mieszkali tu niemieccy pracownicy zakładu. PGR został zlikwidowany ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na pocz. lat 90. XX w. W międzyczasie zburzono większość zabudowy dworskiej, a w latach 80. wybudowany został kościół filialny par. w Ostrowcu.
Źródła:
Jan Sroka "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Gedbas Genealogy;
Geoportal;
Mapster:
6969 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1665_Karwitz_agronomische_1897.jpg
11780130 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1665_(379)_Karwitz_c.1945_UW.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dawny pałac wznosił się prawdopodobnie pośrodku założenia i fasadą skierowany był w kierunku podwórza gospodarczego, czyli na płd.-zachód. Niestety archiwalne mapy zachodniego Pomorza nie są tak precyzyjne jak chociażby te z terenów Wielkopolski i dlatego też trudniej opisywać nieistniejące już obiekty.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. około 2,5 ha. W jego wschodniej części zachowało się jedno z niewielkich zabudowań dworskich (oficyna, dawny dwór?).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011