Grodziec - Zamek Grodziec

Stan obecny

Zamek za opłatą udostępniony do zwiedzania , łącznie z niektórymi pomieszczeniami. Odbywają się tu różnego typu imprezy.
Cały czas prowadzone są tu prace rekonstrukcyjne.

Historia

Zamek powstał w miejscu wcześniejszego drewniano ziemnego grodu. Wznosi się na wyniosłej bazaltowej górze. Drewniana warownia kasztelańska z XIII wieku została w roku 1320 sprzedana przez księcia Bolesława III legnickiego rycerzowi Swolowi z rodu Bożywojów- Busewoi. Murowany zamek został zbudowany zapewne jeszcze w XIV wieku przez prywatnych właścicieli i w ich posiadaniu pozostawał aż do końca XV wieku. W latach 1470-72 zamek przeszedł w posiadanie Fryderyka I legnickiego. W roku 1473 został zawarty kontrakt między właścicielem zamku a mistrzami Błażejem Rose z Wrocławia, Bartoszem Bloeschuchem z Legnicy i Hansem Trauernichtem ze Zgorzelca na budowę wieży, która miała być wzorowana na wieży Św. Jadwigi w zamku legnickim. Budowa została ukończona w roku 1487. W roku 1502 zamek został przekazany Fryderykowi II i Jerzemu w inicjatywy króla czeskiego Władysława Jagiellończyka. Po podziale księstwa legnickiego zamek przypadł Fryderykowi II. W roku 1522 nowy właściciel rozpoczął przebudowę zamku, którą powierzył znanemu architektowi i rzeźbiarzowi zgorzeleckiemu Wendelowi Rosskopfowi. Na lata 30 te XVI wieku przypada umocnienie fortyfikacji zamkowej zaprojektowane przez fortyfikatora książęcego hr. Jana von Hardecka. Z tych lat pochodzą trzy kaponiery położone na południe od zamku, zbudowane najprawdopodobniej na starszych, wczesnośredniowiecznych wałach. W roku 1538 zamek przeszedł w posiadanie Fryderyka III. Po wygaśnięciu linii Piastów legnickich zamek utracił swoje znaczenie. W trakcie wojny trzydziestoletniej w zamku okresowo stacjonowały wojska cesarskie. W XVIII wieku zamek pozostawał w ruinie o czym można przekonać się z przekazów ikonograficznych. Na lata 1718-1727 przypada budowa barokowego pałacu u podnóża zamkowego wzniesienia, wzniesionego dla Henryka Wolfa von Frankenberga- właściciela Grodźca. Na początek XIX wieku przypada konserwacja zamku przeprowadzona w duchu romantycznym, zabezpieczono ruiny i założono w rejonie podzamcza park angielski. Prace te podjęto z inicjatywy ówczesnego właściciela założenia Jana VI Hochberga. W roku 1823 posiadłość przeszła w posiadanie bankiera W. Chr. Beneke?a a później hr. Leo Henckla von Donnersmarcka. Ostateczne ukształtowanie założenia nastąpiło w latach 1906-08 na polecenie ówczesnego właściciela Willibalda von Dirksena, przemysłowca z Meklemburgii, który nabył majątek w roku 1889. Projekty do przebudowy przygotował Bodo Ebhardt a w pracach brali udział miejscowi wykonawcy tacy jak: Seba, Neier, Schneider, Schmallen. Główny projektant będący zarazem wybitnym znawcą średniowiecznej architektury europejskiej i autorem wielu rekonstrukcji średniowiecznych warowni, również tutaj w sposób dość swobodny przywrócił nieistniejące już części zamku. Chodzi między innymi o kaplicę nieuzasadnienie lokowaną w pałacu i bramę wjazdową wraz z przedbramiem. W odbudowie zostały wykorzystane detale architektoniczne pochodzące z innych zamków.
Założenie późnośredniowieczne został znacznie zatarte poprzez nowożytne przebudowy zamku. Dziś założenie składa się z zamku górnego oraz rozległego przedzamcza umieszczonego na południe- mocno zalesionego. Założenie zamku górnego posadowione na planie nieregularnego sześcioboku z pałacem głównym umieszczonym przy zachodniej kurtynie. Budynek ten lekko załamany jest dziełem Wendela Rosskopfa. Od północy zlokalizowana jest wieża, od południa druga wieża mieszcząca również główny wjazd. Od wschodu zlokalizowano zespół mniejszych budynków. Pomiędzy zabudowaniami mieści się nieregularny dziedziniec- miejsce zabaw i turniejów rycerskich. Obronność założenia potęgowały wysunięte basteje, choć istnieje hipoteza, że są one owocem XIX wiecznej przebudowy. Mury obwodowe przedzamcza to rekonstrukcja dokonana na początku XX wieku. Przedzamcze z bramą ulokowaną w kurtynie zachodnie, flankowane wieżami, wypełnione było zabudowaniami pomocniczymi i gospodarczymi. Stanowiło dodatkowe zabezpieczenie dla rezydencji.
W roku 1945 cały kompleks uległ częściowej dewastacji. W latach 70 tych podjęto praca mające na celu przystosowanie zamku na cele wypoczynkowe. Prace te jednak zostały przerwane i zabytek nieużytkowany popada w degradację.

Opis

Zespół składa się z zamku górnego oraz przedzamcza o wymiarach ok.270x140 metrów. Zabudowa górnego zamku tworzy nieregularny sześciokąt, w skład którego wchodzą: pałac główny (tzw. palatium), wieża północna i od południa potężny donżon. Palatinum, które załamane jest pod kątem 30st. charakteryzuje się dużą różnicą grubości murów: w przyziemiu niecałe 5 metrów, a na pierwszym piętrze już 2 metry. W dolnej części budynku znajduje się zbiornik z wodą pitną i piwnice, w których dawniej mieściła się piwiarnia, spiżarnia oraz jadalnia dla służby. Pierwsze i drugie piętro pełniły funkcje rezydencjalne, co sugerują ornamentowane otwory okienne, niegdyś z witrażami. Parter początkowo przeznaczony był na pokoje gościnne, po przebudowie jednak, znajdowała się tutaj kuchnia i gospoda dla podróżnych. Na tej kondygnacji znajdują się dwie duże komnaty: tzw. Wielka Sala i druga, mniejsza z gotyckim kominkiem, ozdobionym stworami, przypominającymi lwy. W północnej części drugiego piętra znalazł miejsce pokój księcia (dziś kaplica) sąsiadujący z Salą Rycerską - najbardziej reprezentacyjnym miejscem na zamku. Z Sali Rycerskiej do komnat, gdzie mieściły się pokoje księżnej i jej dworu, prowadzą gotyckie portale. Najwyższy poziom zamku zajmuje blankowany ganek obronny.

W południowej części zespołu stoi masywna, 6-kondygnacyjna, częściowo zachowana wieża - donżon. Ta najmocniejsza wieża służyła obronie głównego wjazdu na zamek. Powstała na planie kwadratu o podstawie 16 m, a jej wysokość przekraczała 26 metrów. W północnej części dziedzińca stoi wieża druga, zwana starą, dwukrotnie mniejsza od donżonu. Pokryta jest czterospadowym dachem, u podstawy którego wiedzie ganek obronny z prostokątnymi blankami i otworami strzelniczymi. Komunikacja między wieżami a palatium odbywała się drewnianymi tarasami i gankami na murach. Od strony wschodniej założenie uzupełniają mniejsze budynki, które zamykają przestrzeń dziedzińca, którego powierzchnia wynosi niespełna 3200 m^2. Wysunięte basteje i kaponiery zwiększały obronę zamku, ponadto od strony bramy wjazdowej - flankowane wieżyczkami przedzamcze.Zlokalizowano w nim budynki pomocnicze i gospodarcze.

Park

Park.

Inne

Autorem zdjęć z roku 2020, jest p. Andrzej (Jędrzej) dziękuję za udostępnienie.