Gościeradz

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Gościeradz to duża wieś położona niedaleko przepływającej rzeki Brdy, około 17 km na północ od Bydgoszczy i kilka km na południe od Koronowa. W XIX w. wieś była gminą w powiecie bydgoskim. W 1876 r. wykopano tu urny z twarzami pochodzenia etruskiego, na podstawie czego sądzono, że wieś leżała nad starożytnym szlakiem z Oschii do rzeki Łobżonki. W Gościeradzu około 1880 r. było 45 domów, zamieszkałych przez 478 osób (355 katolików, 53 ewangelików; 81 analfabetów). Istniał tu także 460-morgowy folwark, którego właścicielem pod koniec t. wieku był Czesław Szalke, a następnie Zieliński. Ten w 1905 r. sprzedał dobra n.n. Niemcowi za 118 tys. marek, za pośrednictwem komisu C. Wetzkera w Bydgoszczy. Na pocz. XX w. majątek został rozparcelowany. W 1909 r. we wsi wymieniane są trzy gburstwa o pow. około 90 ha - należące do Szpajdy i Michała Gordona oraz 100 ha - Burkeldta. Właścicielem resztówki pozostał Szalke. W 1926 r. jej obszar wynosił około 114 ha, w tym ziem uprawnych było 100 ha. Do oszacowania podatku wykazywano 400 talarów czystego dochodu gruntowego. W 1930 r. wieś liczyła 451 mieszkańców. Na jej terenie oprócz majętności Szalkego znajdowało się kilka niewielkich majątków ziemskich, których właścicielami byli: Stanisław Bukolt (59 ha), Teofila Głazik (80 ha), Antoni Szpajla (75 ha), J. Wieczór (81 ha) i Michał Gordon (69 ha). Był tu także kowal J. Karnowski i restauracja J. Saganowskiego.
W latach 1931-1934 w południowo-wschodniej części wsi wybudowano dwór, który w darze od Wielkopolan otrzymał artysta malarz i grafik, Leon Wyczółkowski. Malarz mieszkał w nim aż do śmierci w 1936 r. Dworek stanowił dla artysty bazę wypadową w rejon Pomorza, zwłaszcza Borów Tucholskich. Namalował wiele obrazów przedstawiających okoliczne pejzaże. Zmarł 27 grudnia 1936 r. w Warszawie, a pochowany został - zgodnie z ostatnią wolą - w pobliskim Wtelnie. W czasie 2. wojny światowej administrowali tu Niemcy. Wieś nazywała się kolejno: Goscieradz (1939-1942) i Schmiedenau (1942-1945). Po wojnie jej właścicielem stał się Skarb Państwa Polskiego, a po przemianach 1989/90 dwór Wyczółkowskiego kupiła osoba prywatna. W 2009 r. spłonął dach dworku, od tego czasu był on remontowany (2012 r.). Stan na rok 2021 jest nam nieznany.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych w latach 2009-2012.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy z mansardowym dachem łamanym. Fasadę dworu zdobi portyk kolumnowy poprzedzony schodami, podtrzymujący balkon. Nad nim piętrowa wystawka dachowa, zwieńczona trójkątnym frontonem

Park

Park z 2 poł. XIX w. o pow. 1,58ha. Rośnie tu cenny starodrzew w wieku 100-150 lat. Park obecnie jest zaniedbany.

Inne

Zabudowania folwarczne z XIX / XX w.